İran'ın gaz kesintisi Allah'ın işi

Sibirya soğuklarıyla birlikte İran?ın Türkiye?ye verdiği gazı kesmesi, Türkiye?nin kış aylarında yine ?gaz kâbusu? yaşamasına neden oldu. Türkiye?nin 2001 yılından bu yana gaz aldığı İran, kış aylarında kesintili gaz sevkıyatını alışkanlık haline getirdi. Anlaşmada mücbir sebepler arasında, ?Allah?ın işleri, doğanın işleri, ihtilal, salgın? gibi maddeler sayılıyor. BOTAŞ, eksik teslimatlardan dolayı İran?a eksik ödeme yapıyor ancak, bu, sorunu çözmüyor.

1996?DA İMZALANDI

Gaz krizi ile tekrar gündeme gelen, İran ile Türkiye arasında yapılan gaz anlaşması, 8 Ağustos 1996 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Recai Kutan?ın döneminde yapıldı. Söz konusu anlaşmaya konan, ?gazın mücbir sebepler halinde kesilebileceğine? ilişkin hüküm Türkiye?nin elini konulu bağlıyor. Anlaşmanın 14?üncü maddesinde mücbir sebeplerin neleri kapsadığı da şöyle ifade ediliyor: ?Mücbir sebep terimi herhangi bir sınırlama olmaksızın, Allah?ın işleri (acts of God) veya doğanın işleri, hükümet veya parlamentonun işleri, grevler, lokavtlar, ilan edilmiş veya edilmemiş savaşlar, ambargolar, ayaklanma/ ihtilaller, terörist hareketler, salgın hastalıklar, toprak kayması, depremler, yangın, gaz rezervlerinin gazın üretimi ve teslimini etkileyecek doğa hareketleri halleri anlamına gelmektedir.? İran, anlaşmada yer alan mücbir sebepler maddesine dayanarak her yıl kış aylarında, taahhüt ettiği gaz miktarının çok altında gaz sevkıyatı gerçekleştirirken, BOTAŞ Genel Müdürlüğü de, yine aynı anlaşmada yer alan hüküm doğrultusunda ceza uyguluyor. Buna göre bir ay içinde, İran?ın ne kadar eksik teslimat yaptığı bulunuyor. Bunun anlaşmada yer alan formül gereğince cezası da belirleniyor. Bunun toplamı gelecek ayın faturasından düşülüyor. Bu oran da, kış aylarında yüzde 10?a kadar ulaşıyor.

Anlaşma Tahkim?e götürülecek

Botaş Genel Müdür Vekili Saltuk Düzyol, AKŞAM?a yaptığı değerlendirmede, İran?ın kış aylarında eksik teslimat yapmayı alışkanlık haline getirdiğini söyledi. Düzyol, ?Türkmenistan?dan da gaz alıyorlar ancak, yaz kış tüketimini bir türlü ayarlayamıyorlar. Bir ciddiyetsizlik var. Halen İran ile aramızda fiyatlardan dolayı bir tahkim süreci yaşanıyor. Tahkime, eksik teslimatı da götüreceğiz? dedi.

Düzyol, mücbir sebeplerin, diğer gaz alım anlaşmalarında da bulunduğunu söyledi. İran ile yapılan gaz alım anlaşmasında, İran?ın bir yıl içinde 70 gün eksik teslimat yapması halinde Türkiye?ye gaz alım anlaşmasını fesih etme hakkı veren hüküm de bulunuyor. BOTAŞ?ın bu hükme dayanarak İran?a bugüne kadar iki kez, anlaşmanın fesih edileceğine ilişkin uyarı yazısı gönderdiği bildirildi. Ancak anlaşmanın feshedilmesi uygulamaya konulamadı.

Halkı üşütmeyeceğiz

ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, BOTAŞ Genel Müdür Vekili Saltuk Düzyol ile birlikte bir basın toplantısı düzenleyerek, İran?ın Türkiye?ye verdiği gazı kesmesini değerlendirdi. Güler, İran?ın yaklaşık 10-15 gündür kesintili gaz verdiğini belirterek, ancak alınan tedbirlerle, gaz açığını hissettirmediklerini söyledi.

EGEGAZ MUTLULUĞU

Güler, ?Vatandaşımızı bu kış üşütmeyeceğiz. İran?dan kaynaklanan sıkıntıyı aldığımız tedbirlerle kimseye hissettirmedik. Bundan sonra da hissettirmeyeceğiz. Şu anda kendi iç dengemiz ve aldığımız tedbirlerle açığı karşılıyoruz? dedi.

Güler, İran gazından kaynaklanan açığın bir kısmının, Mavi Akım Hattı?ndan ve Batı Hattı?ndan alınan gaz miktarının artırılması ile bir kısmının da Egegaz deposu ile karşılandığını kaydetti. Güler, ?Egegaz deposu anlaşması, bu yıl yaptığımız en isabetli anlaşmadır? dedi. Güler, İran gazı ile ilgili olarak da ?Yaptığım görüşmelerde, sorunun cumartesi gününe kadar giderileceğini söylediler. Cumartesi gününden itibaren İran tekrar gaz vermeye başlayacak? dedi.

Jeneratör yılı kutlu olsun

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, İran?dan gelen doğalgazın kesilmesi nedeniyle, sanayi ve ticaret hayatının olumsuz etkilenmesinden endişe

duyduklarını bildirdi. ATO Başkanı Aygün, ticaret ve sanayi hayatının bir gün bile enerjisiz kalmaya tahammülü olmadığını ifade ederken, ?Bu yılın başında uyarmıştım. (Jeneratör yılınız hayırlı olsun) demiştim. Bugün yine söylüyorum. Jeneratör yılı kutlu olsun. Tüm bunlar bir enerji politikası oluşturulmadığı için oluyor? dedi.

İstanbul?da risk yok

İGDAŞ, İran?ın doğalgaz vanasını kapatmasının İstanbul?da sıkıntıya yol açmayacağını bildirdi. İGDAŞ yetkililerinden alınan bilgiye göre, İstanbul?da aralık ayı ortalamasına göre günde 20 milyon metreküp doğalgaz kullanılıyor. Yetkililer, ?İstanbul?da ne konutlarda ne de sanayide doğalgaz sıkıntısı yaşanacağını BOTAŞ?ın gaz arzının yeterli düzeyde olduğunu? ifade ettiler. Bu arada Nijerya ve Cezayir?den Marmara Ereğlisi?ne sıvılaştırılmış doğalgaz getiren 2 tanker, Çanakkale Boğazı?ndan geçiş yapacak.

Akşam- Hüseyin Özay