Her Cuma günü yaptığımız gibi geçen hafta, oğlum Orbay ile birlikte Oblivion filmini izlemek üzere sinemaya gittik. Dünya’ya saldıran Skavlara karşı savaşın kazanılması için nükleer bombanın kullanılması sonucu hayatta kalanlar, Satürn gezegenin uydusu olan Titan’a gönderilmiştir. Dünya’da sadece Skavlar ile çarpışmak için kullanılan insansız hava araçlarının (İHA) tamirini yapan ve yerden kilometrelerce yüksekteki gözlem kulelerinde yaşayan ekipler kalmıştır. Jack Harper (Tom Cruise), Kule 49’da iletişim görevlisi olan Victoria (Andrea Riseborough) ile birlikte kalan ve İHA’ları tamir eden teknisyendir. Filmi görmeyenler için devamını anlatmayacağım ama izlenmesini tavsiye ederim. Filmin başlamasından yaklaşık 5 dakika sonra gülmeye başlayınca oğlum “baba, neye gülüyorsun” diye sordu. Aşağıdaki diyalogları okuyunca sanırım niçin güldüğümü anlayacaksınız. Her sabah olduğu gibi son kişileri Titan’a götürecek aracın (TET) komuta merkezindeki Sally (Mellisa Leo), Victoria ile temasa geçer ve gülümsememe neden olan diyalog başlar. -     Sally: “Kule 49, burası Komuta Merkezi, İki IHA çevrim dışı” -     Victoria: “Anlaşıldı, teknisyeni gönderiyorum” -     Victoria: “Jack, IHA 166, 37. Bölgede düşmüş” -     Sally: “IHA 166’nın boşluğunu IHA 199 ile doldurabilir misiniz?” -     Victoria: ”Olumsuz! IHA 199, kulenin güvertesinde tamir için bekliyor” -     Victoria: “Tamir için hâlâ yedek parça bekliyoruz” Algıda seçicilik, dedikleri bu olsa gerek! Lojistik ile ilgili bir şey, bir filmde karşıma çıkmıştı. “hâlâ yedek parça bekliyoruz“ sözü, ne kadar önemlidir? Filmin özelinde, IHA’lar uçamaz ise Skavlar’a karşı savaşmak çok zor çünkü Dünya yüzeyi kirlenmiş ve insan yaşayamıyor. Dolayısıyla, askerler yerine İHA'lar savaşmak zorundadır. Gerçek hayatta nasıl? Arabanız “hâlâ yedek parça bekliyoruz” diye çok geç teslim ediliyor mu? “Hâlâ yedek parça bekliyoruz” dememek için uzun servis süreleri mi söyleniyor? “Hâlâ yedek parça bekliyoruz” dememek için envanter canavarı ile uğraşılmak zorunda mı kalınıyor? Sadece araba mı? “Hâlâ yedek parça bekliyoruz” sözü; beyaz eşya ve bilgisayar gibi birçok tüketim ürünleri ve ayrıca iş makinası, forklift, kamyon, otobüs gibi birçok endüstriyel ürünler için söylenmek zorunda kalınabilir veya söylenmeye gerek duyulmayabilir. “Hâlâ yedek parça bekliyoruz” denildiğinde kim-neler kaybedebilir? “Hâlâ yedek parça bekliyoruz” denilmediğinde kim-neler kazanabilir? Sadece envanterin kendi maliyeti mi? Gereğinden fazla envanter tutmanın getirdiği maliyetler ve zorluklar ne olacak? (10 Milyon TL değerinde envanteriniz varsa, 1 – 4 Milyon TL arası envanter tutma maliyetiniz olabilir.) Hangisi önemli? Envanter maliyeti özelinde lojistik maliyeti mi? Yoksa, yüksek parça bulunabilirliği ile hizmet seviyesi sonucu müşteri memnuniyeti mi? Birisi için diğerinden fedakârlık yapılıyor mu? Yapmak gerekir mi? Her ikisi, aynı anda ve doğru şekilde yapılabilir mi? “Hâlâ yedek parça bekliyoruz” denilmemesi için neler yapılmalıdır? Neler yapılabilir? Yedek parçayı, hem rekabet gücü ve hem de müşteri memnuniyetini sağlaması için neler yapılabilir? Cevap, yedek parça tedarik zincirinin ve lojistiğinin doğru şekilde yapılmasıdır. Sadece depo yönetimi ve dağıtımının iyi yapılması yeterli değildir. Başta, envanter yönetimi olmak üzere yedek parçanın tedariğinden servis istasyonuna kadar olan bütün tedarik zinciri süreci ve bunun lojistiği çok doğru (verimli, etkin ve etkili) şekilde yapılmalıdır. Bazı soruların cevapları, doğru şekilde yapılması için gerekebilir. Yedek parça yönetimi ve lojistik yönetimi ne kadar entegre edilmiş ve ne kadar ilişkilidir? Her ikisi, ne kadar iyi birlikte çalışabiliyor veya çalışabiliyor mu? Parça bulunabilirliği ve envanter maliyeti dengesi nedir? Hangisinden fedakârlık yapmak zorunda kalıyorsunuz? Veya kalıyor musunuz? İlk seferde tamir oranı (First-time fix rate) nedir?, Mükemmel Sipariş yüzdesi nedir ve bu nasıl hesaplanıyor? Sipariş karşılama oranı hesaplanırken ne esas alınıyor? ...??? Oblivion, bir bilim kurgu filmidir. Gelecekte, Oblivion’da anlatılan bir dünya olabilir mi? … Her gün arabaya biniyoruz, her gün bilgisiyar kullanıyoruz, her gün beyaz eşyaları kullanıyoruz… her gün …. Ya “hâlâ yedek parça yok” diye beklemek zorunda kalırsak! Saygılarımla, Oruç KAYA