Sahte muayene patladı

Ulaştırma Bakanlığı'nın koordinasyonunda yapılan ve çok sayıda paydaşı bulunan proje kapsamında tırlarla şehir meydanlarında eğitimler veriliyor. Bu eğitimler arasında bulunan sarhoş gözlüğü ve emniyet kemeri simülasyonu gibi uygulamalar çok ilgi çekiyor.

TÜVTÜRK Genel Müdürü Naci Başerdem, projenin Türkiye için çok önemli olduğunun altını çiziyor. Son dönemde istasyonlarda adeta patlama yaşanan sahtecilik vakalarına karşı da uyarılarda bulunan Başerdem, 'istasyon etrafında dolanan kişilere kanmayın. Kendiniz gelmeyecekseniz kurumsal aracılarla çalışın' diyor.

Başerdem ile hem başladıkları sosyal sorumluluk projesini hem de araç muayenesi ile ilgili konular konuştuk... 

- Trafikte sorumluluk hareketi diye bir proje başlattınız. Nereden çıktı bu iş?

Türkiye'nin bir trafik sabıkası var, bu ortada. Biz de araç güvenliği konusunda faliyet gösteriyoruz ama araç boyutunda trafiğe bir mesaj üretemezsiniz. İnsana da yönelen bir kampanya yapmak gerekiyordu. Sonuçta bu projeyi dizayn ettik, Ulaştırma Bakanlığı ile diğer paydaşların da desteğini aldık.

- Ulaştırma Bakanlığı'nın rolü nedir?

Biz projeyi götürdük ve liderliklerini istedik. Zaten onlar da böyle bir proje yapmak istiyorlarmış ve yapmak istediklerimiz çakıştı. Şu anda diğer paydaşlarla birlikte projenin koordinatörü Ulaştırma Bakanlığı. Bakanlık da bu işi mükemmel bir şekilde yapıyor.

Bizce bu projenin en önemli taraflarından birisi işin içerisinde çok fazla paydaş kurum olması. Tüm sosyal paydaşları işin içine kattık, daha katılımcı ve daha tabana yayılan bir çalışma gerçekleştiriyoruz. Sonuçta 20 yıllık imtiyaz almış bir şirketiz ve hiçbir şekilde ismimizi öne çıkarmaya ihtiyacımız yok. Yaptığımız şey, tüm paydaşlarımız, kamu kurumları ve üniversitelerimizle trafikte bir farkındalık yaratmaya çalışmak. İşin parasal yatırımını biz yapıyoruz ama geri dönüşü hepimize yarayacak. Bir tek can kaybını önleyebilsek bile başarıdır.

- Proje ne kadar sürecek?

Trafikte sorumluluk hareketi süreklilik arzedecek bir proje, bir bitiş tarihi yok. Çocukları, ticari araç sürücülerini ve toplumun diğer katmanlarını ilgilendiren 3 ayrı fazı var.

Biz şu anda bir tırla Türkiye'yi gezerek hem uygulamalı eğitim veriyoruz hem de projeyi anlatıyoruz. Yola 16 ille çıktık ama ilgi o kadar yoğun ki galiba 81 ile de gideceğiz.

SARHOŞ GÖZLÜĞÜ ÇOK İLGİ ÇEKİYOR

- Eğitimde neler var? 

Mesela emniyet kemeri simülasyonu ve sarhoş gözlüğü var. Özellikle de bu sarhoş gözlüğü çok ilgi çekiyor. Bu gözlük alkollü olduğunuzdaki algıyı gösteriyor. Biz o gözlükle bir topa vurmalarını istiyoruz ama yapamıyorlar. Neden alkollü araç kullanmamak gerektiğini de net bir şekilde anlıyorlar.

Bir de psikoteknik test cihazımızı var. Orada da sürücülerin olaylara karşı tepkileri ölçülüyor.

İnsanların yüzde 90'ı trafikte sorumlu davrandığını iddia ediyor ama kazalara bakın... Şu da var, sürücülerin yüzde 95'i ehliyet aldıktan sonra bir daha hiç eğitim görmemiş. Biz bu kampanyaları ve eğitimleri insanlara unuttukları konuları ve çevreye karşı sorumluluklarını hatırlatmak için de kullanacağız. 

- Son 10 yılda trafik kazalarında kaç kişi öldü?

90 bin kişi ölmüş, 1.5 milyon da yaralı var. Üstelik bu yaralıların bir kısmında kalıcı hasar kalıyor. Ama bizde istatistikler de çok kötü. Mesela kazalarda kaç kişinin yol kusurundan kaç kişinin araç kusurundan kaç kişinin sürücü kusurundan öldüğü belli değil.

- Araçlarda en önemli kusur nedir?

En büyük kusur frenler ve lastikte. Her 10 araçtan birinin freni sorunlu. Çıkın otobana, her 200-300 metrede bir frenleri kusurlu araç var. Düşünsenize, ne kadar tehlikeli...

SAHTE MUAYENE İŞİ PATLADI

- Sahte araç muayenesi ile ilgili sizin bazı sıkıntılarınız vardı... Çok mağdur var mı?

Onun mağdur sayısını tam bilmiyoruz ama son 1 yılda 100 bine yakın sorgulama yapılmış, araç muayeneli gözüküyor, sürücünün elinde raporu da var. Fakat sahte...

- Nasıl oluyor?

Damga dediğiniz şeyin sahtesini yapmanın kolay. Ama aslolan elektronik kayıt ve o yok.

Sürücülerin bir kısmı bunu bilerek yapıyor bir kısmı da bilmeden tuzağın içine düşüyor. Vatandaş bu işin tam bilincinde değil. Özellikle ticari araç sahiplerinin faaliyetini yürütmesi için bizim muayeneden geçmesi lazım ve bazen 4-5 bin lira masraf çıkıyor. Ama adamın gücü yok, onun yerine 500 lirayı kendisine doğru olayan bir yolu öneren kişiye veriyor, o da istasyondan geçmiş gibi gösteriyor. Vatandaş da muayeneden kendi verdiği para ile geçmiş zannediyor. Ama değil, araç sahibine sahte belgeler verip kandırıyorlar. Kontrolde de ortaya çıkıyor.

- Peki sizin personelinizde para alıp araçları geçiren yok mu?

Öyle de olabilir ama biz bu kontrolleri çok sıkı yapıyoruz. İstasyonların tamamı görsel olarak da denetim altında. İstediğimiz istasyonu istediğimiz zaman izleyebiliriz. Sadece biz değil bakanlık da izliyor. Zaten bu girişimler kötü niyetli teknisyenlerin sayısının çok azalmasını sağladı. Tespit ettiklerimizle de hemen yolları ayırıyoruz.

Son iki yılda 2500 teknik kişiden 550-600 tanesinin ilişiğini kestik.

- Bunlar eskiden kalanlar mı sizin aldıklarınız mı?

Eskiden kimse kalmadı bizde, çalışanları sınavla aldık. Ama eskiden kötü alışkanlıkları olan bazı kişiler sınava girip aramıza sızmışlar. Biz de bunları tespit ettikçe gönderdik. Demiyorum ki sıfıra indi ama çok çok azaldı. Kontrol ve denetimlerle cesaretlerini kırdık.

İşte onun için de artık istasyonlarda para karşılığı olmayan bir hizmeti satın alamıyorlar, yerine almış gibi gösteriyorlar. Son zamanlarda  sahtecilik vakalarının artmasının en önemli sebebi bu. Çok sağlam ve güvenilir teknisyenler kalınca aracılar üzerinden sahte muayene işi patladı.

ÇIĞIRTKANLARA DEĞİL KURUMSAL ARACILARA VERİN

- İnsanlar aracılara vermesin ni?

Kurumsal aracılara verebilirler ama 'hallderiz abi mühim değil' diyenlere güvenmesinler. Bu işi kurumsal yapan şirketlere lafım yok. Onlar vasıtası ile aracınızı muayeneye gönderebilirsiniz.

- Sizin aracı firmanız var mı? Ya da sizden onaylı?

Bizim yok. Çünkü akreditasyon koşullarında olmamamız gerektiği yazıyor.

- Aracı vasıtası ile muayene yaptıracaklara tavsiyeniz var mı?

Kapı önünde bekleyen çığırtkan gibi tiplere güvenmeyin. Aracınızı kendiniz getirmeyecekseniz kurumsal şirketlere verin.

Bir de herkes muayeneden sonra hemen sorgulama yapabilir, çok basit. Zaten orada görüyorsunuz, plakanızı girip sorgulayın... İnternet sitemiz üzerinden muayene raporunu da görebilirsiniz.

- Muayene istasyonlarında kenarda bekleyen aracılara siz bir müdahale yapamıyor musunuz?

Bakanlıkla yasal müdahale konuısunda görüşüyoruz, onlar da bir kısıt getirmeye çalışıyor. Ama şu anda bu adamların girmesini engelleyecek bir yaptırım yok.

Bu arada bir aracı tanımı da getirmek getiriyor. Bununla ilgili bir çalışmamız var. En azından sokakta geçen adamın faaliyetine önlem alacağız. Bizim şu andaki en büyük sıkıntımız sahte muayene ve kurumsal olmayan aracılar...

KUYRUK YOK, SAATLER TIKIR TIKIR ÇALIŞIYOR

- İstasyonlarda kuyruklar halen devam ediyor mu?

İlk başta kuyruklar maalesef oldu ve o da şehir efsanesi gibi yayıldı. Halbuki şu anda herkes internetten veya telefonla randevu alarak gidebiliyor. Aynı güne bile randevu alabiliyor, saatler de tıkır tıkır çalışıyor. Artık bekleme diye bir durum kalmadı.

- Kaç istasyonunuz var?

192 istasyona ulaştık. Ama daha önümüzde 18 yılımız var ve bu sayı ihtiyaç oldukça artacak.

- Bir istasyonda kaç kişi çalışıyor?

Çok değişiyor. 1 kanallı istasyonda en az 5 kişi çalışıyor. 6 kanallıda çalışma saatlerine göre, eğer iki vardiya ise sadece 40 teknisyen çalışıyor. Buna amirler, yardımcılar ve diğer görevlileri de ekleyin, 50'yi geçer...

Toplamda ise 2 bin 400'ü tekniker olmak üzere 3 bine yakın çalışanımız var.

- Şimdiye kadar ne kadarlık yatırım yaptınız?

Özelleştirme bedeli olan 552 milyon dolarla birlikte yaptığımız yatırım 1 milyar doları buldu.

EŞİMİN ARABASI BİLE GEÇEMEDİ

- Eskiden ilk muayeneden geçememe oranı çok yüksekti. Şimdi nasıl?

Yine aşağı yukarı aynı, biz kontrolleri hiç gevşetmedik. Gelenlerin yüzde 40'ı ilk muayenede geri dönüyor. Bir ay içinde kusurlarını düzeltip geri geliyor ve yüzde 96.5'i geçiyor.

- Aracının geçmesi için yardım isteyen oluyor mu?

Başlangıçta çok oluyordu ama artık azaldı. Düşünün, benim eşimin arabası da ilk muayenede kaldı. Hatta yönetim kurulu başkanımzın otomobili bile geçemedi. Burası torpilin hiçbir şekilde işlememesi gereken bir alan.

[email protected]