Taşıma Yönetmeliği'ne kısmi iptal

Kamil Koç Otobüsleri A.Ş adına, 25  Şubat 2004 tarihli Karayolları Taşıma Yönetmeliği'nin bazı hükümlerinin  iptali istemiyle Danıştay'da dava açıldı.

Danıştay 10. Dairesi, yönetmeliğin, 4. maddesindeki "otobüs" tanımı,  14. maddesi (c) bendindeki "ilgililerin mesleki yeterlilik belgeleri",  16. maddesi son fıkrası, 22. maddesi (f) bendi, 60.maddesi (b) ve (d)  bendi, 73. maddesi (b) bendi, 74. maddesi (c) bendi, 79.maddesi 2.  fıkrası, 81. maddesi (a) bendi ve son fıkrası, 82. maddesi 3. fıkrası,  87. maddesi, geçici 6. maddesi ile geçici 9. maddesini iptal etti.

Yönetmeliğin 4. maddesinin "otobüs" tanımıyla ilgili iptal  gerekçesinde, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun tanımlar  başlıklı 3. maddesinde, "otobüs"ün; "Yapısı itibariyle sürücüsünden  başka en az 15 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş  motorlu taşıt" olarak, yönetmeliğin 4. maddesinde ise "Yapısı  itibariyle sürücüsü dahil en az 9 oturma yeri olan ve yolcu taşımak için  imal edilmiş motorlu taşıt" olarak tanımlandığı kaydedildi.

Gerekçede, yönetmelikle getirilen otobüs tanımının, 2918 sayılı Karayolu  Trafik Kanunu'na açıkça aykırı bulunduğu belirtilerek, davalı Ulaştırma  Bakanlığı'nca, tanımın değiştirilmesi için yasa tasarısı hazırlandığı  ileri sürülmekte ise de; yönetmelik yürürlüğe girdiği tarih itibariyle  yasada böyle bir değişiklik yapılmadığı ifadesine yer verildi.

Yönetmeliğin "Herhangi bir yetki belgesinin eki taşıt belgesine,  sözleşmeli taşıt kayıt ettirmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişilerin,  en az 3 taşıta sahip olmaları şartı" getiren 16. maddesinin son fıkrası  da iptal edildi.

Dairenin iptal gerekçesinde, taşımanın ekonomik, seri, elverişli,  güvenli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda  serbest rekabet ortamında gerçekleştirilmesi ve taşımacılığın  yapılabilmesi için yetki belgesi alınması zorunluluğunun yasa hükmü  olduğu anımsatıldı. Bu genel kuralın taşımacılığı gerçekleştirecek  işletmecilerin mesleki saygınlık, mali yeterlilik ve mesleki yeterliliğe  sahip olmaları gereğini de beraberinde getirdiği vurgulanan gerekçede,  "Üçten az taşıtı olanların taşıtlarını işletmecilere kiralamalarını da  engelleyen bu düzenleme, yetki belgesi sahiplerinin taşıt  kiralamalarına, güdülen amaçla çelişir biçimde sınırlama getirmektedir"  denildi.

Promosyonlu bilet satışı

Yönetmeliğin, "yetki belgesi sahiplerinin sorumluluğunu" düzenleyen  22. maddesindeki "yolcu taşımacıları ve acentelerinin promosyonlu bilet  satışı yapamayacaklarına" ilişkin hükmün iptal gerekçesinde ise  "promosyonlu bilet satışı yapamazlar" ibaresinde, promosyonun tanımı  yapılmadan ve sınırları belirlenmeden yasaklanması nedeniyle hukuka  uyarlık görülmediği belirtildi.

Yönetmeliğin, sürücülerde aranacak şartları belirleyen 60 maddesinin (b)  bendinde, "yolcu taşımacılığında en az lise veya dengi okullardan  birini bitirmiş olmaları" kuralının iptal gerekçesinde de Karayolları  Trafik Kanununda sürücü adaylarında aranacak şartlara yer verildiği  belirtildi.

"Çalışma özgürlüğünü kısıtlar"

Sürücü olmanın temel koşulunun, sürücü belgesine sahip bulunmak olduğu  kaydedilen gerekçede, yönetmelik hükmü ile yolcu taşımacılığında  şoförlük yapabilmek için belge sahibi olmanın yanı sıra başka bir kıstas  daha getirilerek, çalışma özgürlüğünü kısıtlayacak nitelikte, daha üst  bir eğitim koşulu aranmak suretiyle, 4925 sayılı Yasada hüküm bulunmayan  hallerde belirleyici olacağı öngörülen 2918 sayılı Yasadaki hüküm ile  getirilen koşulu aşar nitelikte yapılan düzenlemede mevzuata uyarlık  bulunmadığı vurgulandı.

Dava konusu yönetmeliğin, ihtar cezası verilmesini gerektiren eylemler  sıralanarak, bu eylemlere verilecek olan ihtar cezalarının sayısının  belirlendiği 73. maddesinin (b) bendinin iptal gerekçesinde ise söz  konusu hükümde, yasal dayanak olmaksızın hukuka aykırı biçimde idari  yaptırım getirildiği belirtildi.

Uyarma ve faaliyet durdurma

Yönetmeliğin, "Bakanlığın görevlendireceği diğer personelin de suç ve  ceza tutanağı düzenleyebileceği" hükmünü içeren 74. maddesi (c)  bendinin iptal gerekçesinde, genel ifade ile yoruma açık olarak yapılan  bu düzenlemenin de hukuka aykırı bulunduğu kaydedildi.

Yönetmeliğin, "para cezası ile cezalandırılan yetki belgesi  sahiplerinin, her ceza tutanağı başına bir uyarı almış sayılacağı"nın  öngörüldüğü "Uyarma ve Faaliyet Durdurma" başlığıyla düzenlenen 81.  maddesinin "a" bendi de hukuka aykırı bulunarak iptal edildi.

Yönetmelik kapsamında faaliyet gösterenler ile bunlar tarafından  istihdam edilecek kişilerden mesleki yeterlilik belgesine sahip olma  şartının aranmasına ilişkin Yönetmeliğin birbirleriyle bağlantılı olan,  14. maddesinin (c) bendi, 60. maddesinin (d) bendi, 79. maddesinin 2.  fıkrası, 87. maddesi ve Geçici 6. maddesinde hukuka uyarlık bulunmadığı  belirtildi.

Yetki belgesi

Yönetmeliğin iptal edilen 82. maddesinin 3. fıkrası, "Bu yönetmeliğin  29. maddesinin son fıkrasına göre yapılan inceleme ve araştırma  sonucunda, ön değerlendirme formu ve eki belgelerdeki bilgilerden  herhangi birinin, yetki belgesi almaya hakkı yokken alabilecek şekilde  yanlış ve yanıltıcı olarak verildiğinin tespit edilmesi halinde, yetki  belgesi iptal edilir. Bu iptal işlemi, bilgi için, gerekçesiyle birlikte  ilgili yetki belgesi sahibine, ilgililer hakkında gerekli kanuni işlemin  yapılması için de durum otuz gün içinde ilgili Cumhuriyet Savcılığına  bildirilir. Bu durumdakilerin iki yıl geçmedikçe yeni yetki belgesi  talebi değerlendirmeye alınmaz ve reddedilir" hükmünü içeriyor.

Yönetmeliğin iptal edilen 82. maddesinin 3. fıkrasında, yetki belgesinin  sahte, yanıltıcı, gerçeğe aykırı bilgi ve belgelere istinaden  düzenlendiğinin saptanması halinde iptalinin öngörüldüğü belirtilen  gerekçede, "Gerçeği yansıtmayan bilgi ve belgeye dayanılarak düzenlenen  belgenin idarece her zaman geri alınacağı tabii olmakla birlikte yeniden  belge verilmesi için yapılan başvuruların değerlendirmeye alınması için  belirlenen ve sebebi açıklanmayan süre, belgenin iptali yolundaki idari  yaptırım ve adli yönden Cumhuriyet Savcılığına bildirimin sonucunda yeni  bir cezayı doğurmaktadır ki, aynı eyleme ikinci kez ceza uygulanması,  4925 sayılı Yasanın ceza ve idari müeyyideleri düzenleyen hükümlerine de  aykırı olup, 'iki yıl geçmedikçe' ibaresinde mevzuata uyarlık  bulunmamaktadır" denildi.

İptal edilen diğer hükümler

Yönetmeliğin iptal edilen diğer hükümleri şöyle: 81. maddenin son fıkrası: "...faaliyeti durdurulan yetki belgesi  sahipleri, kendilerinden istenilen bilgi ve belgeleri Bakanlığa ibraz  ettikleri tarihten başlamak üzere beş gün sonra faaliyetlerine izin  verilir."

Geçici 9. madde: "Herhangi bir yetki belgesinin eki taşıt belgesine  sözleşmeli taşıt kayıt ettirmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişilerin,  en az 3 adet taşıta sahip olmaları şartı 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren  uygulanır."

Davacı şirket ve davalı Ulaştırma Bakanlığı kararı temyiz ederse, dosya  Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na gidecek.

LOJİPORT