Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı

Tehlikeli madde tanım olarak radyoaktif, zehirli, biotehlikeli, boğucu ve patlayıcı olabilecek materyallerin genel adıdır. Doğal olarak insan, hayvan ve diğer tüm yaşayan organizmalara ve çevreye zarar verebilecek her türlü katı,sıvı veya gaz türündeki ürünlerdir. Global olarak yapılan taşimaların büyük bir kısmı tehlikeli maddelere aittir.Bu tür ürünlerin lojistik faaliyetleri sırasında gelebilecek aksaklık veya kazalar normal bir kazadan çok daha fazla yıkıcı olabilmektedir. Dünyada ve Türkiye’de tehlikeli madde taşımacılığı sırasında oluşan bir çok kaza vardır. Bunlardan en maliyetli olanı 1999 yılında Avusturya’da Tauernunnel’de meydana gelmiştir. Kimyasal yüklü vasıta tünelde bekleyen diğer araçlara çarpması sonucunda 12 kişi hayatını kaybetmiş ve 100’den fazla yaralı olmuştur. Tünelin yeniden inşaatı için 17 milyon dolar fazla para harcanmıştır. Bir diğer örnek ise Nijerya da 1998 yılında boru hattının patlaması sonucda 500 kişi yaşamını yitirmiş ve 32 yerleşim alanı değiştirilmiştir. Ülkemizde de "Petrol yüklü tanker bir eve daldı" tarzı haberlerini de bolca duyarız. İşte bu tür kazaların önüne geçmek veya etkilerini azaltmak için Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomi Komisyonu girişimi ile 1968 yılında ADR yürürlüğe girmiş ve yapılan son değişlikle beraber 2009 yılında uygulanmaya sokulmuştur. Şu anda Avrupa çapında 44 ülkede bu mevzuat uygulanmaktadır.  Türkiye’de anlaşma yapan taraf ülkelerden biridir.

Sürücülerin eğitimi(src-5) , araçların tehlikeli madde için uygunlukları gibi konularda ilerleme kaydetsek de, Tehlikeli madde lojistiği yapan firma veya kişilere eğitim verecek aynı zamanda denetleyecek kişi konusunda belirsizlikler mevcuttur. Türkiye’de son yapılan sınavla beraber yaklaşık Güvenlik Danışmanı sayısı 33 kişiyle sınırlıdır. Ülkemizdeki araç ve firma bazında düşündüğümüzde bu sayının ortalama 40 bin olması gerekmektedir. Avrupa’da İngiltere ve Almanya’da Tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı belgesini alabilmek için sınavlar mevcuttur. Ancak Almanya’dan bu belgeyi alabilmek için Alman vatandaşlığı zorunluluğu vardır. İngiltere’deki sınav ise toplamda 2 güne bölünmüştür ve sınav İngilizce olarak yapılmaktadır. Ülkemizde güvenlik danışmanlığı yönetmeliği henüz hazırlanmamıştır.Bununla birlikte güvenlik danışman adaylarının eğitimi nasıl olacağı,kimler güvenlik danışmanı olabileceği ve güvenlik danışmanlığı eğitimine yönelik eğitim müfredatı henüz belli değildir. Ancak Son öteleme tarihi 2014 oluşundan dolayı önümüzdeki 2-3 sene boyunca bu sektör kolunda büyük bir artış beklenmektedir. Bu sektore ilgi duyan veya Güvenlik danışmanlığı yapmak istiyenler için AKOM (Afet Koordinasyon Merkezi)'un Teklikeli Kimyasallar ve Yangın Söndürme üzerine eğitimler vermektedir.

Tehlikeli madde taşımacılığı sadece ADR ile sınırlandırmak hata olur.ADR sadece bu taşımacılığın kara yolu için olan kısmıdır. Ancak Türkiye’de taşımacılığın %48'ni karayolu ile olduğundan dolayı öncelik ADR'ye verilmiştir.ADR dişinda denizyolu için IMDG,Havayolu için DGR,Demiryolu için RID ve kanal taşımacılığı için ise ADNR konvansiyonları vardir. ADR dışındaki konvansiyonlar için ülkemizde herhangi bir çalışma yoktur.

Onur AYDIN

Kaynak:

Tehlikeli madde lojistiği ve süreçleri – Jan Devrim

ADR Mevzuatı

Milli Eğitim Bakanlığı Ulaştırma Hizmetleri