Şehir içindeki gibi manevra yapılmayan, trafiğe takılmayan ve insanların olmadığı uzun yolculuklar, ağır vasıta sürücülerinin karşılaşabileceği bir tehlikeyi de beraberinde getiriyor. Bu tehlikenin adı yol hipnozudur. Bu yazıda ülkemizde çok fazla bilinmeyen ve TIRsürücülerinin farkında olmadan, sürüş sırasında karşılaşabileceği çok önemli bir konuyu kaleme aldım.

Yol Hipnozu Nedir? Kısaca Açıklayalım

Yol hipnozu, sürücünün uyanık halde gözleri açıkfakat zihni kapalı, yoldaki olayları fark edememesi ile gerçekleşmektedir. Kısaca, sürücü için gözleri açık uyuma durumudur, bu esnada gözün gördüğünü beyin kayıt etmez, analiz etmez.Yol hipnozu; otoyol hipnozu, otoban hipnozu ya da beyaz çizgi ateşi olarak da bilinmektedir.

Yol Hipnozunun Bilimsel Gelişimi ve Tarihçesi

Yol hipnozu kavramı ilk kez 1921 yılında bir makalede ele alınmıştır. Sürücünün sürüş sırasında tek bir noktaya bakıp transa geçmesi gibi tarif edilmiştir. Bir süre sonra bu durum Walter Mittytarafından farklı bir yaklaşımla “Gözler açıkken uyumak” olarak tanımlanmıştır. 1950’li yıllarda ise sebebi bilinmeyen trafik kazaları bu durum ile açıklanmıştır. 1963 yılında ilk kez “otoban hipnozu” terimi G.W.Williams tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Ernest Hilgard otoban hipnozunu teorisinde farklı bir durum olarak tanımlamaya çalışmıştır. Bazı teorilere göre bilincin ayrışma yaşayabileceğini bile söyleyenler olmuştur. Yani bilincin bir kısmı hipnoz altında, diğer kısmı ise otomatik bir şekilde yaptığı işi gerçekleştirebilir. Kişi bu aşamada kısmen ya da tamamen amnezi (idrak yitimi, bellek yitimi) yaşayabilir.

TIR Sürücülerinin Yol Hipnozu Durumu

Uzun yolda seyir yapan ağır vasıta diye tabir ettiğimiz TIR sürücüsü, sürüşlerinde belirli periyotlarda mola vermezse, sürücünün başınaaniden yol hipnozu durumu gelebilir. Mola verilmeyen sürekli sürüşlerde, sürüş süresi arttıkça yol hipnozu olma riski de paralel olarak artmaktadır. Yol hipnozunun asıl sebebi uykusuzluk, yorgunluk ve buna bağlı dikkat dağınıklığıdır. Genelde gece sürüşlerinde daha çok sık rastlanır. Bazen sürücünün “ben ne ara ve nasıl buraya geldim” dediğinin hemen öncesinde yaşamış olduğu zihninde kayıt olmadığı durumdur. Yol hipnozundaki risk durumu, hipnozun uzun ve kısa olmasına bağlı değişkenlik gösterebilmektedir. Uzun süreli yol hipnozu sürücülerde kaza şiddetini ciddi bir şekilde artırmaktadır. Bu durumda sürücü trafikteki araçları, virajı ve diğer yol durumlarını göremez. TIR sürücüsü böylece şerit izleme ve değiştirme, araç takip mesafesi gibi trafik kurallarını ihlal ederek; öndeki araca çarpma, bariyerlere çarpma ya da yoldan çıkarak çok ciddi trafik kazalarına maruz kalabilir, aynı zamanda diğer yol kullanıcılarının da yaralanmasına ve hatta ölümüne neden olabilir.

TIR Sürücüsü Yol Hipnozuna Maruz Kalmaması İçin Ne Yapması Gerekir?

Yol hipnozu ülkemizde çoğu TIR sürücüsünün bilmediği ve farkına varmadığı fiziksel bir durumdur. Yol hipnozu olmak, uykunun gelmesi gibi herhangi bir belirti göstermez. Çok sinsi bir durum olup yılların şoförüyüm diyen biri bile nasıl olduğunu anlayamadan yol hipnozuna maruz kalabilir. TIR sürücüsü, yol hipnozu olmamak için direksiyon başına dinlenmiş ve uykusunu almış bir vaziyette geçmelidir. Sürücü seyir sırasında yasal ara dinlenmeleri yeterli sürelerde yapmaya özen göstermeli ve sürüş sırasında ara ara aracını havalandırmalıdır. Ayrıca tek noktaya odaklanmamak için sık sık ayna kontrolü yaparak yoldaki tabela ve uyarı levhalarına bakmalıdır. Aksi halde, ciddi trafik kazaları kaçınılmaz olabilir.

Önce Emniyet, Sonra Hareket…

Kazasız Günler Dilerim