Son zamanlarda artan trafik kazalarına karışan TIR’ların kaza saatleri incelendiğinde genellikle karşımıza çıkan sonuç trafik kazalarının büyük bir kısmının sabah 02:30 ile 05:30 sularında yaşandığıdır.

Ülkemizde ve dünyada direksiyon başında uyuyakalmanın nedenlerinden birinin neredeyse hiç bilinmeyen uyku apnesi problemi olduğunu duydunuz mu? Sizlere bu yazıda bazı TIR sürücülerinin yaşadığı uyku apnesi problemi olduğunu ve uyku apnesinin sürüş güvenliğini olumsuz yönde etkileyerek trafik kazalarının üzerinde ne kadar etkili olduğunu kaleme aldım.

TIR Sürücülerinde Uyku Sorunu

Ulusal ve uluslararası uzun yol sürücülerinin fiziksel ve ruhsal açıdan sağlıklı olmasının ve periyodik olarak sağlık tetkiklerinin yapmasının ne kadar önemli olduğunu hepimiz biliyoruz. TIR sürücülerinin işe giriş muayenesi ve sağlık tetkikleri yapılmaz muayeneler en az 3 yılda bir tekrarlanmazsa (periyodik muayene) periyodik süre içerisinde takibi de ihmal edilirse sürücülerin özellikle aşırı kiloya bağlı olarak yaşayabileceği uyku apnesi probleminden kaynaklı seyir esnasında direksiyon başında dikkat kaybı ve uyuyakalma gibi durumlar ortaya çıkabilir.

TIR sürücüleri yaptıkları iş doğası gereği stresli ve yorucu bir çalışma temposu içerisinde olup ve herhangi bir kaza yaşanana kadar da bu sağlık sorunlarını maalesef önemsememektedirler. Sağlık muayeneleri zamanında yapılsa saptanabilecek olan bu sorunlar bazen kaçınılmaz feci kazaları beraberinde getirmektedir. Direksiyon başında bir anlık dalgınlık veya uykunun nasıl sonuçlanacağını tüm TIR sürücüleri bilmektedir. Fakat bu sağlık sorunu genelde yorgunluğa bağlı uykusuzluk olduğunu sanılmakta, sürücüler sanılanın aksine uyku apnesi problemi yaşadıklarını bilmemektedirler.

Uyku Apnesi Nedir ve Uyku Testi Nasıl Yapılır?

Uyku apnesi cinsiyet ayırt edilmeksizin özellikle fazla kilolu erkek ya da kadınlarda görülebilir. Boya göre vücut ağırlığı orantısız olması durumunda uyku apnesi riski de buna paralel artmaktadır.

Sürücü Adaylari ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelikte “Vücut kitle endeksi (VKE) 33 ve üzerinde olan kişilerden şikayetine bakılmaksızın tüm gece polisomnografi testi istenir” ve “Tanıklı uyku apnesi olan ve gündüz uyuklama hali olan kişilerden vücut kitle endeksine bakılmaksızın tüm gece polisomnografi testi istenir” hükümleri bulunmaktadır.

Vücut Kitle Endeksi (VKE) boy ve kilo dikkate alınarak, bir formülle hesaplanan bir endekstir ve VKE >33 olan kişilerde uyku apnesi sıklıkla görülmektedir. Uyku apnesi olan kişiler gece uyuduklarını düşündükleri halde, sık sık nefessiz kalarak uykuları bölünmekte ama kişiler bu uyku bölünmesini fark edememektedirler. Bu kişilerin genellikle “uyuyorum ama dinlenmemiş kalkıyorum” şeklinde şikayetleri vardır. Gece kaliteli bir uyku uyuyamayan bir uzun yol sürücüsü ise, ertesi gün kaçınılmaz olarak yorgunluk, dikkat kaybı ve direksiyon başında uyuklama hali yaşayabilmektedir.

VKE 33 ve üzerinde olan her profesyonel sürücüde mutlaka bu uyku testi yapmalıdır. Polisomnografi yani uyku testi, bir gece hastanede yatarak uyku sırasında beyin dalgalarının, göz hareketlerinin, ağız ve burundan hava akımının, horlama, kalp hızı, bacak hareketleri ve oksijen seviyelerinin ölçümü esasına dayanır. Bu test sonucunda uyku apnesi olduğu saptanan sürücülerin geceleri uyurken mutlaka uyku apnesi ve solunum cihazı kullanması zorunludur.

Sürücülerin diyet veya ameliyatla kilo vermesi ve VKE’nin normal sınırlara inmesi durumunda uyku apnesi sorunu büyük oranda kaybolmaktadır.

Uyku Apnesinin Uzun Yol Sürüş Güvenliğine Olumsuz Yönde Etkisi

Kanada’da bulunan Vancouver Coastal Health Research Institute (Sağlık Araştırma Enstitüsü) ve British Columbia Üniversitesi araştırmacılarının yaptığı bilimsel çalışmada da uyku apnesi olan sürücülerin trafik kazası yapma riskinin diğer sürücülerden 5 kat daha fazla olduğu belirlenmiştir.

Uyku apnesi, kişinin gece boyunca kaliteli ve derin bir uyku uyumasına engel olarak uygun olmayan zamanda ve uygun olmayan yerde aniden uykuya dalmasına yol açan ciddi bir durumdur. Kimi zaman kalp krizine bile neden olabilen uyku apnesi, özellikle uzun yol sürücüleri için maalesef hayati risk taşımaktadır. Bu yüzden ağır vasıta ve TIR sürücüleri direksiyon başında uyuyakalıp direksiyon hakimiyetini kaybedip ya da yoldan çıkarak ciddi trafik kazaları meydana gelmektedir. Tüm ağır vasıta sürücüleri mutlaka belirli periyotlarda sağlık tetkiklerini yaptırması ve özellikle aşırı kilolu hale gelmekten kaçınması sürüş güvenliği için önem arz etmektedir. Şu gerçeği göz ardı etmeyelim, direksiyon başındaki bir anlık uyku son uykumuz olabilir.

Önce Emniyet, Sonra Hareket…

Kazasız Günler Dilerim