Yükseklisans öğrencilerimizle gerçekleştirdiğimiz "Uluslararası İşletme Politikası ve Örnek Olaylar" dersimizde farklı vakaları birer yönetim kurulu üyesi gibi masaya yatırıp, tespit ettiğimiz sorunları ameliyat edip, hastayı ayağa kaldırmaya çalışıyoruz. Bu yazımda ben de bana birinci kaynaktan iletilmiş, sıradışı bir örnek olayı sizlerle paylaşacağım. Konuyla ilgili tüm 'aktörlerin' gerçek isimleri, takma isimlerle değiştirilmiştir. Olay tamamen gerçektir.

İki yıl önce, Asyıldız Freight Forwarding firması müdürü Kerim Sahin bir telefon alır. Telefondaki kişi kendini online ihale platformu UBID.com'un müşteri temsilcisi olarak tanıtır ve Asyıldız'ı sistemlerine kayıt olup Keldemir Çelik A.Ş.'nin açtığı 2000 TEU'luk ithalat taşıması ihalesine teklif vermeye davet eder. Kerim Bey, ilk önce konuya sıcak bakmaz ve teşekkür ederek telefonu kapatır. "2000 TEU'luk bir kontratı online ihaleyle bize bırakmazlar. Bunlar neyin peşinde acaba?" diye düşünmeden de edemez.

Birkaç gün sonra UBID'ten aynı kişi arar ve ısrarcı olur. İkna edici bir konuşma sonrasında Kerim Bey Asyıldız firmasını UBID'e kaydettirir ve Keldemir'in Tuticorin, Hindistan'dan Haydarpaşa Limanı'na taşıtmayı planladığı 2000 TEU'luk kontrat için teklif girişi yapar. Online platform, diğer verilen teklifleri, teklifi yapan firma bilgilerini gizleyerek tüm kullanıcılara göstermektedir. Kısa süre sonra Asyıldız'ın teklifi altında başka teklifler girilir ve Asyıldız doğal olarak ekarte olur. Kerim Bey "Sağlık olsun. Zaten ciddi bir beklentimiz yoktu." diyerek normal hayatına devam eder.

Bir gün sonra aynı kişi tekrar arar ve teklifin sonlanacağı saatten 15 dakika önce 70 USD daha düşük teklif girilirse ihalenin Asyıldız'da kalabileceğini söyler. Kerim Bey, Hindistan'daki acentesiyle konuyu değerlendirir, gereken indirimi almayı başarır ve beklemeye başlar. Bu sırada "Bu platform neden bize böyle bir gol pası veriyor?" diye şüphe etmeden duramaz. İhale bitiminden 15 dakika önce teklifini girer ve gün sonunda, UBID'teki yetkilinin dediği gibi 2000 TEU'luk kontrat Asyıldız'a kalmıştır.

Ertesi gün, Kerim Bey'i Atlantis Taşımacılık isimli bir konteyner iç taşıma firmasından Bekir Bey arar. "Kerim Bey, ben Keldemir'in yönetim kurulu üyelerindenim. Atlantis'in de gizli sahibiyim. Bu ihalenin size kalmasını ben sağladım. Hindistan'dan Türkiye'ye konteyner taşımalarını siz gerçekleştireceksiniz ancak yurtiçi taşımalara elinizi sürmeyin. O işi biz yapacağız." diyerek yarı rica yarı tehditle mesajını iletir. Kerim Bey, konuyu uzatmaz, sorun olmadığını belirtir. Bekir Bey ekler; "Taşımaların, teklifinizde belirttiğiniz gibi sadece Salmarine Line ile taşınması isteniyor. Başka bir hat kullanmayacaksınız, bunu da size Keldemir yönetim kurulu üyesi olarak söylüyorum." der. Kerim Sahin, telefon konuşması sonrasında Bekir Faytoncu'nun gerçekten de Keldemir YK üyesi olduğunu doğrulatır.

Taşımalar başlar. Anlaşma uyarınca, navlundaki artışlar birebir Keldemir'e yansıtılacaktır. Bu süreçte Salmarine, Atlantis, Asyıldız ve Keldemir tek bir e-posta zincirinden şeffaf şekilde operasyonu yürütmektedirler. İşlemleri biten konteynerlerin iç taşımaları Atlantis tarafından organize edilmektedir. Altıncı sevkiyatta Keldemir ithalat bölümündeki Zeynep Hanım'dan Kerim Bey'e bir e-posta iletilir. Üzerinde, "Kerim Bey, siz bize navlun artışı yaptınız ancak bakın Salmarine'in bize direkt yolladığı mesajda bir artış olmadığı görünüyor. Lütfen artışı düzeltin." denilmektedir. Çok uzun bir geçmişe sahip, sayfalar dolusu bu yazışmanın tümünü okuyan Kerim Bey hayretler içinde bir mesaj görür. Salmarine'den pazarlama müdür Gürkan Bey, Atlantis Taşımacılık'tan Bekir Bey'e "Biz navlunları Asyıldız'a artıracağız ancak bu artışı direkt bizimle çalışırsanız yapmayacağımızı söyleyebilirim." demektedir.

Bu yazının sebebinin sorulmasından sonra Salmarin farklı açıklamalar yapar ve yanlışlıktan dolayı özür diler. Kerim Bey, bu konuyu Danimarka'daki merkezlerine de ileteceğini söylediğinde Salmarine'dekiler paniğe kapılırlar.

2000 TEU'luk sevkiyat 1100 TEU'dan sonra kesilir ve yüklemeler iptal edilir. Kerim Bey işlerin neden kontrattaki adet tamamlanmadan bitirildiğini Keldemir'e sorsa da yeterli bir açıklama alamaz. Üç hafta sonra, Haydarpaşa Limanı'ndaki personelinden aldığı bilgiye göre Keldemir sevkiyatları direkt olarak Salmarine Lines tarafından gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Salmarine, kendisinden hizmet alan Asyıldız Freight Forwarding'i bir takım yöntemlerle sistem dışına çıkarmıştır. Asyıldız sözleşmeden doğan yasal haklarını kullanmamaya karar verir. Maksat üzüm yemektir, bağcıyı sopalamak değil...

Tüm tahsilatlar yapıldığından ve kimsenin kimsede alacağı kalmadığından Asyıldız yoluna devam eder. Kısa bir süre sonra Asyıldız, Salmarine'den 25000 USD'lik bir sürastarya (demuraj) faturası alır. Mutabakatlar tamamlandıktan ve hesaplar kapatıldıktan sonraki bir tarihte kesilen bu beklenmedik faturanın sebebi sorulduğunda Salmarine Lines bir konteyner listesi sunarak bu listedeki konteynerlerin geç teslim olmalarını neden olarak belirtir.

Kerim Bey'in bu konuda canı sıkılmıştır. Konuyu Atlantis ve Keldemir'e iletir ve onayları olursa Salmarine'den gelen bu tutarı kabul edip, aynı rakamı kendilerine rücu edeceğini bildirir. Atlantis firması sessizliğe gömülür. Telefonlara çıkmamakta ve mesajlara yanıt vermemektedirler. Keldemir on gün sonra yanıt verir ve listedeki konteynerlerin Hindistan'dan gelen konteyner numaralarıyla tutarlı olduğunu ancak aynı konteynerlerin araçtan indirilmeden ihracata föylendiklerini ve beklemenin ihracat ayağında doğmuş olabileceğini yazılı olarak yanıtlar. Bu bilgi Salmarine'e iletildiğinde Salmarine geri adım atmaz ve 25000 USD'lik demurajın Asyıldız kaynaklı olduğunda ısrarcı olur.

Asyıldız firması bu faturayı ödemeyeceğini noter yoluyla Salmarin'e bildirir. Salmarin tahsil problemiyle ilgili Asyıldız'ı dava eder. Asyıldız sıradışı bir problemi deneyimlediği ve bu sorunu yaratan tarafların bir anda ortadan kaybolması sebebiyle hayretler içindedir. Asyıldız'da avukatı aracılığıyla Atlantis'e ihtaren konuyu bir faturayla iletir. Atlantis'in yerinde yeller esiyor olduğundan ofislerinde kimse bulunamaz. Dava süreci sonunda Atlantis'in araçlarına haciz konur.

Salmarine'deki pazarlama müdürü Gürkan Bey, rüşvet şüphesiyle görevden uzaklaştırılır. Salmarine'le Asyıldız arasındaki dava Asyıldız'ın lehine sonuçlanır. Salmarine itiraz eder ve dava uzar. Toplamda beş sene süren davanın nihai kazananı Asyıldız olacaktır. Bu süre zarfında Salmarine, Asyıldız'a gönderilen farklı konteynerlerin ordinolarını teslim ederken muhasebe sistemlerinde gördükleri ve silinmeden bekleyen 25000 USD'lik faturayı konu ederek evrak teslimlerini geciktirir. Asyıldız, önemli bir konteyner hattı olan Salmarine ile çalışma temposunu durdurmak zorunda kalır ve iş kaybına uğrar.

Bu olayın üzerinden altı sene geçtikten sonra, Atlantis'in eski çalışanlarından Atilla Uzunoğlu ile Kerim Sahin, Atilla Bey'in yeni işe girdiği firma olan Selanik Transport'ta karşılaşırlar. Atilla Bey utanarak itiraf etmek zorunda kalır, "Patronumuz Bekir Bey, bu ihalenin elinden kaçmasına sinirlendi. Keldemir'deki diğer yönetim kurulu üyeleri bu tip işlerinden haberdarlardı ve ihalenin Atlantis'e kalmasını istemiyorlardı. İşin Asyıldız'a verilmesi tam bir şans çünkü UBID sizin gibi birkaç alternatif firmaya daha bilgi verme görevini direkt Keldemir'den almıştı. Bekir Bey bu durumu içine yediremediğinden Salmarine'den Gürkan Bey'le anlaştı. İthalat konteynerleri ihracata pozisyonlandırılıyor, aynı araç konteyneri indirmeden ihracat yüküyle limana dolu olarak iade ediyordu. Doğan sürastarya forwarder'a yükleniyor ve Bekir Bey'de bu işten kendi komisyonunu alıyordu. Sizinle ilgili navlun konusundaki olayı Bekir Bey Salmarine'le anlaşarak birlikte organize ettiler. Fatura edilen 25000 USD'lik tutarın bir kısmı da Bekir Bey'e ödenecekti. Bu konu sizinle Salmarine arasındaki dava süreci başladığında ortaya çıktı. Keldemir Atlantis'le çalışmayı bitirdi ve Gürkan Bey'de Salmarine'den kovuldu. Sizin hasarsız atlatmış olmanıza sevindim." diyerek açıkladı.

Kerim Bey bu sıradışı deneyimi, üzerinden biraz zaman geçtikten sonra kamuoyu ile paylaşmak amacıyla zihnindeki odalardan birine kilitledi. Bu vaka bana anlatıldığında ben de hayretler içinde kaldım. Dava dosyasındaki evrakları inceleme imkanım oldu. Sektörümüz, mesleğimiz adına sıradışı bir örnek olay olduğuna kararıyla siz değerli okuyucularımızla paylaşmak istedim. Görüldüğü üzere, sektörümüz en nitelikli cambazlıkların sergilendiği bir kurtlar sofrası görünümünü tam gücüyle koruyor. Dileğimiz, bu tip ahlak dışı olayların bir daha tekrar etmeyecek şekilde mesleğimizden ve endüstrimizden yok olup gitmesidir.