Diyelim ki hem olanağınız, hem zamanınız var ve canınız ultramodern ve lüks bir kruvaziyer ya da sınırlı sayıda yolcu alan son nesil bir yük gemisi ile farklı sürelerde bir veya birkaç deniz seyahatine çıkmayı çekti. Ayrıca söz konusu müthiş serüven ve canlılıkla yüklü gemi yolculuğunuzun sona ereceği limanda, yolunuza kiralayacağınız bir otomobil ya da bilet ücretini ödeyerek bineceğiniz bir tren, otobüs veya uçak ile devam etme niyetindesiniz. Böyle bir karar aldığınızda, yola koyulmadan önce yapacağınız planların geçerliğini ve gerçekleşebilirliğini belirleyecek en önemli belge nedir dersiniz? Hemen hemen tamamınızın “pasaport” dediğini âdeta duyar gibiyim ve bir bölümünüzün de, “pasaport” sözcüğü aklına düşer düşmez, bir derece endişeye kapıldığına eminim. Öyle ya, eğer “yeşil pasaport” diye bilinen “hususi pasaport” veya “gri pasaport” diye bilinen “hizmet pasaportu” ya da “siyah pasaport” diye bilinen “diplomatik pasaport” sahibi değilseniz, yani uzun sözün kısası siz de benim gibi “bordo pasaport” diye bilinen “umuma mahsus pasaport” edinmeye hak kazanmış bir Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) vatandaşıysanız, o bildik-kronik vize daha doğrusu vizeler sorunuyla yüzleşmeye bir an önce hazırlanmalısınız demektir. Detaylarına girmeyeceğim nedenlerden dolayı, ne yazık ki ülkemizin “bordo pasaportu” bu açıdan biraz sıkıntılı. Bilmeyeniniz yoktur ancak ben yine de “pasaport”un dünyadaki resmi tanımını anımsatmadan yazıma devam edemeyeceğim. Pasaport, “ilgili ülke kanunlarınca belirlenmiş yetkili makamlar tarafından kişilere verilen ve sahiplerinin bir ülke ulusal sınırlarından diğerinkine geçmelerini sağlayan belgedir.” Bu açıdan değerlendirildiğinde pasaport, kimileri için dünya geneline kolayca açılan sihirli bir kapı, kimileri içinse rahatça seyahat etmenin sinir bozucu bir engeli olma özelliğine sahiptir denilebilir.

Peki, çıkmayı kafaya koyduğunuz deniz yolculuğunda en temel yol arkadaşınız konumundaki gemi(ler)in silüetleri ve düdük sesleri belleğinizde bir belirip bir kaybolurken, şu vize konusunda pasaportu en “geçer akçe” olan en şanslı ülkeler hangileri? Hangi ülkelerin vatandaşları gerektiğinde pasaport yenileme dışında bir de farklı ülkelerden vize(ler) alabilmek problemine kafalarını hiç yormak zorunda değiller (ya da az yormak zorundalar)? İşte bu pazar günkü köşe yazımda, sizlerin hayli ilgisini çekebileceğini düşündüğüm şu değerli mi değerli “geçer akçe” pasaportlara değineceğim. Bu amaçla tarafsızlığı su götürmez birkaç yazılı kaynağın geride bıraktığımız 2018 yılının son altı ayı ile içinde bulunduğumuz 2019 senesinin ilk altı ayına ait verilerini ayrıntılı biçimde gözden geçirdiğimde aşağıdaki listeyi oluşturmayı başardım. İlgili listemdeki sıralamanın esası, yeryüzündeki ülkelerin kaçına hangi devlete ait sıradan vatandaş pasaportuyla vizesiz/vizeli girebilme hakkına sahip olabilmeye dayanıyor. Avantajlılık açısından 1’den 10’a kadar sıralanan ülke ve ülkelere şöyle dikkatlice bir baktığınızda, aynı anda hem biraz şaşırmak hem de biraz hüzünlenmek mümkün bence. Gönülsüzce, bir kez daha “ne yazık ki” diyerek, Türkiye’nin söz konusu “en şanslı 10 ülke” listesinde yer al(a)madığını elbette üzülerek sizlerle paylaşmak durumundayım. Bu tip listeleri her yıl düzenli ve titiz biçimde 100’den fazla ülkeyi temel alarak [şu anki değerlendirme için 109 dünya ülkesi hesaba katılmış] meydana getiren kuruluşların verilerine göre Türkiye kaçıncı sırada mı? Merakınızı çabucak gidereyim. Ülkemizin 2019 senesinin haziran ayı sonu itibarıyla bir tür “en güçlü pasaportlar” diye tanımlanabilecek listedeki sırası dünya 53’üncülüğü! Bunun yegâne nedeni de, biz T.C. vatandaşlarının şu an için toplamda 110 devleti vizeye gerek duymaksızın ziyaret edebilme hakkına sahip olmamız! Listede bizim bir üstümüzde “Gürcistan”, bir altımızda ise “Güney Afrika Cumhuriyeti” ve “Belize” yer alıyor. Kanımca, enseyi aşırı karartıp da denizlere açılarak anakaraları keşfe koyulmaktan, kısaca yola çıkarak yolda olmaktan vazgeçmenin hiçbir akla yatkın açıklaması yok! Diğer yandan, günümüzde dünyanın 2’nci büyük süper gücü unvanına erişmiş endüstri devi Çin Halk Cumhuriyeti’nin listede Türkiye’nin 21 sıra gerisinde, dünya 74’üncüsü olarak bulunduğunu vurgulamakta da yarar var!

Az sonra, hazırladığım aşağıdaki listeye göz atarken, bineceğiniz gemilerin ve diğer taşıtların adları kadar eminim ki tamamınız, ülkemizin gelecek yıllarda daha üst sıralara tırmanmasını, diğer bir deyişle, tüm Türk vatandaşlarının daha fazla dünya devletini iş veya gezi amacıyla vizesiz ziyaret edebilmesini canıyürekten dileyeceksiniz! Evet, hepimiz fırsat ve imkân yaratabildiğimizde, tıpkı gezegenimizin diğer insan konukları gibi, özellikle kendimizi âdeta yenileyebilmek ve yaşama sevincimize pik yaptırabilmek adına rıhtımlardan, peronlardan, kaldırımlardan birbirinden farklı taşıtlara binip, tatlı sürprizlere doğru ilerlemeye bayılıyoruz bayılmasına ama, bir de şu kimi elçilik ve konsolosluklardan geçerli ve gereksindiğimiz sürelerde vize alamayabilmek kötü şansı bütünüyle ortadan kalkabilse! Açık konuşmak gerekirse, ilgili elçilik ve konsolosluklardan gerekli vize onayı almak amacıyla harcanan zaman kaybını bir de, vize hakkı kazanmak için yapılan ve sürekli artma eğilimindeki ücret ödemelerine eklediğinizde, çıkmayı planladığınız gezilerin doruklara tırmanması gereken heyecan ve keyif vericiliğinde ciddi oranda düşmeler yaşanabiliyor. En azından, trensever-gemisever-uçaksever bir şair-yazar olan Dr. Güntürk Üstün için durum bu.

Verimli günler ve gelecek pazar yine bu sütunda görüşmek üzere.

● 2019 YILININ “EN GÖZDE” PASAPORTLARINA SAHİP ÜLKELER

1) JAPONYA (190 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

2) SİNGAPUR-GÜNEY KORE (189 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

3) ALMANYA-FRANSA (188 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

4) DANİMARKA-FİNLANDİYA-İTALYA-İSVEÇ (187 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

5) LÜKSEMBURG-İSPANYA (186 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

6) AVUSTURYA-HOLLANDA-NORVEÇ-PORTEKİZ-İSVİÇRE-BİRLEŞİK KRALLIK-AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ (185 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

7) BELÇİKA-KANADA-YUNANİSTAN-İRLANDA (184 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

8) ÇEK CUMHURİYETİ (183 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

9) MALTA (182 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)

10) AVUSTRALYA-İZLANDA-YENİ ZELANDA (181 ülkenin vizesiz ziyaret edilebilmesi hakkı mevcut)