Ayrıntıları artık iyi bilinen 2 büyük ölümcül kazanın ardından Mart 2019’da gezegenimizdeki tüm Boeing 737 MAX (B737 MAX) yolcu jetleri yaklaşık yirmi aylık bir süre boyunca âdeta pistlere çivilenmiş ve uçuştan men edilmişti. 1 Nisan 2019 günü ulaştırma-taşımacılık ve lojistik konularıyla ilgili büyükçe not defterlerimden birine B737 MAX için “Uçmasından Endişe Edilen Uçak” diye bir cümle yazmışım. 1 Ocak 2021 günü ise başka bir deftere, en azından o gün itibarıyla orijin ülkesi Amerika Birleşik Devletleri ile Brezilya ve Meksika’da yeniden düzenli seferlerine başlaması için yetkili sivil havacılık otoritelerince aklanmasından ötürü, B737 MAX hakkında “Uçuş Korkusunu Yenen Uçak” notunu düşmüşüm.

Korkutan/korkulan uçağın geliştiricisi ve üreticisi Boeing firmasının Washington D.C. merkezli FAA’nin (yani “Amerika Birleşik Devletleri Federal Havacılık İdaresi”) zorunlu kıldığı bütün gerekli değişikliklerle düzenlemeleri yaparak, bir tür yenilenmiş hale gelen uçakla 1400 test uçuşu gerçekleştirmesini takiben 18 Kasım 2020 tarihinde FAA, MAX'ın tekrardan yolcu taşımacılığı hizmetine geri dönmesini onayladığını duyurdu (Yapılan açıklamalara göre FAA personeli, MAX’in ciddi biçimde revize edilmişliği hakkında en küçük bir aksaklığı gözden kaçırmamak amacıyla onay öncesi yaklaşık 60 000 saatlik bir mesai harcamış).

Gerek filo büyüklüğü gerekse de taşınan yolcu sayısı bakımından dünyanın şu anki en büyük havayolu şirketi konumundaki American Airlines (AA), FAA onayı sonrasında tarifeli uçuşlara başlamadan önce 3 Aralık 2020 Perşembe günü aralarında seçkin basın mensuplarıyla şirketin en üst düzey yöneticileri bulunan bir B737 MAX’i ile Dallas (Teksas) - Tulsa (Oklahoma) - Dallas (Teksas) arasında sorunsuz geçen sükseli bir deneme/gösteri (ama aynı zamanda da kanıt/ispatlama niteliğinde olan) uçuşu yaptı. MAX ile ilk tarifeli seferini ise AA, 29 Aralık 2020 Salı günü Miami Uluslararası Havalimanı ile New York LaGuardia Havaalanı arasında yine problemsiz şekilde gerçekleştirdi. Bünyesinde 36 adet MAX yer alan ve onları peyderpey hava trafiğine çıkarabilmek amacıyla AA 1400 pilotunu yoğun simülatör uygulaması desteğinde özel bir eğitime tabi tutmaya başladı bile. Filosunda şimdilik 25 tane MAX olan bir diğer Amerikalı havayolu devi United Airlines (United) ise 11 Şubat 2021 Perşembe günü söz konusu uçakla ilk tarifeli seferini gerçekleştirecek. Sektör gözlemcileri AA’nin ve United’ın arkasından bünyesinde 45 adet MAX bulunan ve filosunun tamamı değişik tipte Boeing 737’lerden oluşan Southwest Airlines’ın da en geç Nisan 2021’de Birleşik Amerika’da tarifeli uçuşlara başlayacağını belirtiyorlar.

Kuzey Amerika’da nihayet yetkili Kanada kuruluşu Transport Canada’nın da geçtiğimiz 20 Aralık günü B737 MAX ailesi üzerindeki uçuş yasağını kaldırmasıyla Boeing firması doğallıkla çok daha rahat soluk alıp vermeye başladı denilebilir. Bu önemli kararı takiben 13 adet B737 MAX sahibi WestJet şirketi Kanada göklerinde 20 aya yakın yasaklı dönemin ardından ilk MAX’li resmi seferini 21 Ocak 2021 Perşembe günü Calgary Uluslararası Havalimanı ile Vancouver Uluslararası Havaalanı hattında hayata geçirdi. Ülkenin bayrak taşıyıcı havayolu, 24 tane B737 MAX sahibi Air Canada’nın ise 1 Şubat günü MAX’li uçuşlarla dileyen yolcularını yeniden buluşturacağı açıklandı.

Öte yandan, Kuzey Amerika’nın son derece zengin iki komşu ülkesindeki bütün bu olumlu gelişmelere karşın MAX’in göklerde “makûs talih”ini yenmesinde Güney Amerika kıtasından önemli bir ülkenin önemli bir havayolu şirketiyle Kuzey Amerika’nın güney kısmında yer alan önemli bir ülkenin yine önemli bir havayolu firmasının öncü rolü üstlendikleri yorumunu yapmak hiç de yanlış olmayacaktır. Nitekim FAA’nin 18 Kasım 2020’deki MAX’in aklanmasını sağlayıcı kararı sonrasında Brezilya ve Meksika ulusal sivil havacılık dairelerinin peş peşe MAX için verdikleri “uçuşa uygunluk” kararı Brezilya’nın filo büyüklüğü açısından üçüncü büyük havayolu şirketi olan GOL [GOL Linhas Aéreas Inteligentes], 9 Aralık 2020 Çarşamba günü yeryüzündeki yasaklı dönem sonrasında ilk tarifeli MAX uçuşunu São Paulo-Guarulhos Uluslararası Havalimanı ile Porto Alegre kentindeki Salgado Filho Uluslararası Havaalanı arasında gerçekleştirdi (GOL’ün filosunda şu an 7 adet B737 MAX mevcut). 21 Aralık 2020 Pazartesi günü ise bu kez Meksika’nın bayrak taşıyıcı havayolu Aeroméxico [Aerovías de México S.A. de C.V.] Mexico City Uluslararası Havalimanı - Cancún Uluslararası Havaalanı hattında ikinci tarifeli MAX seferine imzasını attı (Aeroméxico’nun filosunda şu an 6 tane B737 MAX mevcut).

Boeing’i MAX hakkında müthiş sevindiren en yeni haber ise Avrupa kıtasından geldi. Köln merkezli EASA (yani “Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı”), 19 Ocak Salı günü yaptığı açıklamada, bu ay bitmeden MAX’in Avrupa’da tarifeli uçuşlara başlamasına engel yasağı mutlaka kaldıracağını bildirdi. Sözün özü, Boeing 737 MAX sevdalısı olduğu engin yeryüzü göklerine yavaş ama emin manevralarla kesin bir geri dönüş yapmanın keyfini çıkarmakta.

Şimdilerde tüm sivil havacılık uzmanları ve tutkunlarının ortak dileği, Boeing firmasının B737 MAX ile yaşadığı tehlikeli ve trajik deneyimden hem uçağın olası parlak geleceği hem de ilerideki farklı modellerde yeni, emniyetli ve konforlu yolcu jetlerinin geliştirilebilmesi için gerekli ders(ler)i almış/çıkarmış olması! Boeing halen harıl harıl MAX için süratle yeni müşteriler bulma arayışında. Bir yandan da, daha önceden MAX siparişi veren ilgili havayolu şirketlerine uçaklarını teslim etmekle, elbette bir de dünya kamuoyunun güvenini tekrar kazanabilmekle meşgul. Eğer B737 MAX hakkında SHGM gerekli onayı verirse sanırım THY’nin de yaz sezonu öncesinde filosundaki söz konusu uçaklarla tekrardan düzenli seferlere başlaması mümkün olabilecektir.

Verimli günler ve gelecek yazımda yine bu sütunda görüşmek üzere.