Yeryüzünde Çin Halk Cumhuriyeti’nden sonra 2’nci en uzun YHT şebekesine sahip İspanya’nın [Evet, hem de Fransa-Japonya-Almanya-İtalya gibi köklü ve modern demiryolu ülkelerini geride bırakarak] topraklarındaki yolcu ve yük treni işletmeciliğinden sorumlu, tamamı devlet sermayeli kuruluşu “Renfe Operadora”, geçtiğimiz 2019 yılının 11 Aralık günü sürpriz bir basın açıklamasında bulundu. İlgili açıklamaya göre, İspanya’nın gerek mali gerekse de prestij açısından devamlı yüzünü güldüren ulaştırma kuruluşlarının başında gelen “Renfe Operadora”, AVLO adını verdiği düşük maliyetli bir YHT işletmesi kurmuştu ve 6 Nisan 2020 Pazartesi gününden itibaren de ilk hat olarak belirlediği Madrid-Zaragoza-Barselona arasında düzenli seferlere başlıyordu.

AVLO, İspanya demiryolu sisteminde YHT’nin karşılığı AVE kısaltması ile İngilizce “LOW-COST” kelimelerinin ustaca birleştirilmesinden oluşturulmuş, akılda kalıcılık şansı yüksek nitelikte bir sözcük. AVLO’nun fikir olarak ortaya çıkmasında hiç şüphesiz Fransız ulusal demiryolu şirketi “SNCF”nin ülkedeki yolcu ve yük treni trafiğinden sorumlu yan kuruluşu “SNCF Mobilités” tarafından 2 Nisan 2013 tarihinden beri başarıyla yürütülen “OUIGO” isimli düşük maliyetli popüler YHT işletmesinin rolü büyük. OUIGO başlangıçta sadece Paris-Lyon hattında aktif iken, şimdilerde “Işıklar/Âşıklar Kenti”ni ülkenin Avignon, Aix-en-Provence, Marseille, Cannes, Nice, Nîmes, Montpellier, Bordeaux, Toulouse, Rennes, Angers, Nantes, Strasbourg gibi farklı önemdeki şehirlerine bir tür “hesaplı YHT servisi” ile bağlamaktadır. Fransa’nın ülkede TGV adıyla bilinen klasik-konvansiyonel YHT servislerine ek olarak “OUIGO” markasını yaratmasında aşağıdaki faktörler toplamının ivmelendirici rol oynadığı rahatlıkla söylenebilir:

1) Ülkedeki hem 1’inci mevki (“business” sınıfı) hem de 2’nci mevki (“economy” sınıfı) YHT bilet fiyatlarının gitgide artması ve bundan ötürü de, YHT’lerin toplumdaki farklı alım gücünden her yolcuya hizmet sunma amacından uzaklaşması

2) Gerek İrlandalı “Ryanair”, gerekse de İngiliz “Easyjet” düşük maliyetli havayolu şirketlerinin uzun senelerdir yadsınamayacak derecede başarıyla süren kariyeri ve söz konusu şirketlerle benzerlerinin artık Avrupa kıtasındaki tüm YHT ve hızlı tren servislerinin geleceğini tehdit etmeye başlaması

3) Avrupa Birliği (AB) bünyesindeki yeni ulaşım politikalarıyla hemen bütün büyük Avrupa şehirleri arasında gece ve gündüz makul fiyatlarla düzgün yolcu taşımacılığı yapan çağdaş otobüs firmalarının “Yaşlı Kıta”daki demiryolu işletmeciliği için çok ciddi bir rekabet unsuruna dönüşmesi.

Diğer yandan, AVLO için tek örnek OUIGO değildi. IZY adlı bir başka düşük maliyetli YHT markası da, 3 Nisan 2016’dan beri Brüksel ve Paris arasında popülerliği eksilmeksizin faaliyet göstermekteydi. IZY markası, Paris-Brüksel hattında 14 Aralık 1997’den bu yana sorunsuz biçimde hizmet sunan THALYS adlı Fransız-Belçika ortaklığıyla kurulmuş YHT şirketine aitti [THALYS günümüzde müthiş popülerleşerek Brüksel-Paris dışında, Brüksel-Amsterdam ve Brüksel-Köln arasında da direkt YHT servisi gerçekleştirir hale gelmiştir].

AVLO’nun ilk düzenli seferlerini Madrid’in 1851’de ulaşıma açılmış “Puerta de Atocha” ve Barselona’nın 1975’te hizmete girmiş “Sants” ana garları arasında gerçekleştirecek olması kesinlikle sürpriz sayılmamalıdır çünkü söz konusu hat halen AVE trenlerinin yıl boyunca en fazla yolcu (4 milyon) taşıdıkları güzergâh! Üstelik bu güzergâhın demiryolu işletmeciliği bakımından taliplisi de çok! Örneğin, AB ülkelerinde iç hatlardaki yolcu treni servislerinin serbestleştirilmeye/özelleştirilmeye açılacağı Aralık 2020’den itibaren İspanyol hükümetinin onayıyla, Madrid-Barselona arasında “Renfe”nin dışında İtalyan “Ilsa” ve Fransız “SNCF” kuruluşları da klasik-konvansiyonel veya düşük maliyetli YHT seferleri düzenleyebilecekler [Madrid-Barselona YHT hattı 20 Şubat 2008 tarihinde kullanıma girmiştir].

“Renfe Operadora” yetkililerinin yaptıkları açıklamalardan AVLO’nun kendine hedef yolcu kitlesi olarak ilk etapta Madrid-Barselona arasında hemen her sene karayoluyla seyahat eden 4 milyon kişiyi seçtiği anlaşılıyor. AVLO’nun birinci yılını ve elde edeceği performansın değerlendirilmesinin ardından sıra Madrid-Barselona arasını her sene havayoluyla kat eden 2 milyon kişiye gelecek. Tıpkı Fransızların OUIGO’sunun geçmişindeki gibi, İspanyolların AVLO’su da özellikle trene ya hiç binmeyen ya da az binen gençlerle her yaş grubundan kalabalık ailelerin ilgisini çekmeyi umuyor. Yine 2021’den itibaren, talep(ler) doğrultusunda yeni AVLO hatlarının açılması da gündeme gelecek. “Renfe” yönetiminin gözünde, 2022 sonunda Madrid-Barselona arasında AVE + AVLO servisleriyle yılda 6 milyon yolcu taşınabilirse bu ülke demiryolu tarihinin en parlak verilerinden birini teşkil edecek elbette.

Madrid-Barselona hattında başlangıçta günde karşılıklı 2 AVLO seferi düzenlenmesi planlanmakta. Ancak bu sayı 2020 sonunda günlük 5 sefere çıkarılacak. Trenler şimdilik yolculuk boyunca yalnız Zaragoza’da duracaklar ama durulacak istasyon sayısını esas belirleyecekler AVLO’yu seçecek yolcular olacak. “Renfe” bu yeni YHT’leri yüzde yüz doluluk oranına ulaştırabilirse, tek sınıf (yani özel ekonomi sınıfı) bilet fiyatlarının en düşük 10 Euro, en yüksek ise 60 Euro olmasını kararlaştırmış durumda [Aynı YHT hattında işleyen AVE trenlerinin ekonomi sınıfı bilet fiyatları, promosyonlar hariç, 41 ila 152 Euro arasında değişiyor]. Tabii ki, AVLO’nun 10 Euro’luk biletlerinden edinip yolculuğa çıkabilmek için olabildiğince erken davranmak şart! Bu arada, “Renfe”nin sevgili küçük/genç yolcularını da unutmadığına değinmekte yarar var! 14 yaşın altındaki bütün çocukların yanlarında biletli bir yetişkin aile bireyinin bulunması koşuluyla (yetişkin başına en fazla 2 çocuk olmak üzere) 5 Euro’luk bir ücretle İspanyol raylarını AVLO ile keşfetmeleri mümkün olabilecek.

AVLO servislerini gerçekleştirebilmek amacıyla “Renfe”, şu anda cer parkında mevcut 2 tip AVE elektrikli dizisinde birtakım radikal düzenlemelere gidecek. 10 adet S-106 ve 5 adet  S-112 serisi dizi öncelikle salt ekonomi sınıfına dönüştürülüp bünyelerindeki kafeterya vagonu iptal edilecek. Onun yerine, belli vagonların uygun bölümlerine yolcuların ödeme yaparak satın alabilecekleri sıcak-soğuk içecek ve yiyecekleri (hazır yemekler dahil) barındıran otomatik dağıtım makineleri konulacak. Böyle bir düzenleme sonrasında S-106’lardaki koltuk sayısı 581’e, S-112’lerdeki koltuk sayısı ise 438’e çıkmış olacak. Bu değişikliklere rağmen tecrübeli İspanyol demiryolu kuruluşu, yolcular açısından hayli hassas bir konu olan vagon koltukları arasındaki mesafenin AVE trenlerindekiyle aynı olmasına özen gösterecek.

Genç AVLO’nun bilinirliği ve başarısı hatırına ilgili “Renfe” YHT dizilerinin dış görünümü de değişime uğrayacak. Toplam 15 adet dizinin tamamı bir tür mor renkte üniformaya büründürülüp kapıları turuncuya boyanacak. Mor renkteki dış gövde de turkuaz, beyaz ve turuncu özel çizgilerin yanı sıra, beyaz renkle yazılmış “renfe” ve turkuaz renkle daha büyük yazılmış “avlo” sözcükleri yer alacak. Söz konusu YHT dizilerinin iç ve dış bölümlerine ait tüm değişiklikler-düzenlemeler “Renfe Operadora”nın Madrid, La Sagra, Malaga ve Valladolid’deki atölyelerinde hayata geçirilecek.

“Renfe Operadora”nın ilk düşük maliyetli YHT servisi AVLO’nun biletleri en geç içinde bulunduğumuz ocak ayının sonuna doğru satışa çıkacak. Yolcular diğer anahat trenlerinde olduğu gibi AVLO biletlerini de ya internet veya cep telefonu aracılığıyla ya da gar ve istasyon gişelerinden kredi kartı yahut nakit ödeme yöntemiyle satın alabilecekler.    “Renfe” personelinin görev yapacağı AVLO trenlerinde, vagon içi görevli sayısı AVE trenlerindekilere göre daha az [tahminen maksimum 2 kişi] olacak. Kablosuz internet bağlantısının farklı hızlar için farklı ücretlerle kullanıma sunulacağı AVLO trenlerine yolcular bir el bagajı ve bir de normal bagajla binebilecekler. Vagonlardaki bagaj bölmelerinin miktarında ve kapladıkları alanda herhangi bir kısıntıya gidilmeyecek.

Eğer bu satırları okuyanlarınız arasında, önümüzdeki yaz mevsimine ait seyahat planlarına İspanya’yı da dahil edecek olanlar varsa, dilerseniz hem konforlu ve hızlı AVE hem de mütevazi ama süratli AVLO dizileriyle yolculuk yaparak, aradaki farkı gözlemleme fırsatını yakalamanızı önermek isterim. Doğallıkla, bu konuda son karar sizlerin! Her durumda, Madrid’i Barselona’ya bağlayan rayları saatte 250-300 kilometre süratle seyreden bir “Renfe” YHT dizisi ile 2 saat 30 dakika [“non-stop” servis] ila 3 saat 10 dakika [4 istasyonda duruş] arasında değişebilen sürelerde âdeta uçarcasına tamamlamak, trensever bir şair-yazar olarak bence harikalık katsayısı yüksek mi yüksek bir deneyim.                                          

Verimli günler ve gelecek pazar yine bu sütunda görüşmek üzere.