“B737 MAX apronu”nda yine tuhaf ve düşündürücü gelişmeler yaşanmaya başlandı birdenbire. Şansa/Tesadüfe bakın ki, tam da ülkemizin bayrak taşıyıcı havayolu olan THY’nin yaklaşık 2 senelik bir aradan sonra, filosundaki 12 adet Boeing 737 MAX 8 [B737 MAX 8] tipi uçakları 12 Nisan 2021 gününden itibaren peyderpey tekrardan uçuşlara başlatacağını açıkladığı günün öncesinde (yani 8 Nisan’da); üretici ABD’li firmadan “şok” bir duyuru çıkageldi: Boeing firması, 16 havayolu şirketi ve diğer müşterileriyle beraber Amerikan Federal Havacılık İdaresi (FAA)ni, “karalanmasına ramak kalıp da, âdeta yeniden doğan” B737 MAX’teki potansiyel bir elektrik problemi konusunda bilgilendirmiş ve bazı uçakların uçurulmasının geçici olarak durdurulmasını tavsiye etmişti. Şirket, kaç uçağın söz konusu sorundan etkilendiği, ne kadar süreyle uçmamaları gerektiği ve ciddi bir onarım işlemine maruz kalıp kalmayacakları hakkında bilgi vermektense kaçınmıştı. Ancak yapılan açıklama, sivil havacılık camiasında yeterince dikkat ve kaygı uyandırmış olacak ki, şimdilik Birleşik Amerikalı dört havayolu toplam 67 adet B737 MAX’ini göklerden pistlere çekti bile. Buna göre; Southwest Airlines 30, American Airlines 17, United Airlines 16, Alaska Airlines da 4 tane MAX jetini trafikten belirsiz süreyle men etti. Her 4 büyük havayolu şirketi de, kararlarını bir tür erken önlem olarak aldıklarını yoksa servis dışı bıraktıkları uçaklarında Boeing’in belirttiği türden bir elektrik arızasıyla karşılaşmadıklarını bildirdiler.

8 Nisan akşamınki ilk açıklamanın hemen ardından, ilerleyen saatlerde olası problem hakkında biraz daha net bilgiler vermeye başladı Boeing. Amerikalı köklü havacılık devi, belirli B737 MAX’lerdeki elektrik güç sisteminin bir bileşeninin yerine yeterince bağlandığının ilgili havayollarının teknik ekiplerince doğrulanması gerektiğini vurguluyordu. Boeing ayrıca, “bu üretim sorunu üzerinde FAA ile yakın bir işbirliği içinde olduğunu ve belirlenen problemin uygun şekilde düzeltilebilmesi için önümüzdeki günlerde daha somut verilerle tüm sivil havacılık camiasını bilgilendireceğini” ekliyordu. Herkesi rahatlatan esas açıklama ise hem Boeing hem de FAA tarafından yapılan şu kısa açıklama idi: “B737 MAX tipi yolcu uçaklarında üretici firmanın ortaya çıkardığı problem majör boyutta olmadığı gibi, 2018 ve 2019 yıllarında meydana gelen ve 347 kişinin ölümüyle sonuçlanan 2 elim kazaya yol açan nedenler toplamıyla da herhangi bir ilgisi yoktur!”

Bu beklenmedik ve hakikaten zamansız aksilik, yeniden yüksek sayıda B737 MAX siparişleri almaya başlayan Boeing’in Wall Street’teki hisselerinde sadece %1’lik bir düşüşe yol açtı. Havayolu ve borsa analistleri bunu, “Boeing’in geçmişte B737 MAX’e ait başta uçuş kontrol yazılımı arızası olmak üzere diğer bütün teknik hataları ve yetersiz kokpit ekibi eğitimini gayet iyi analiz ederek, gerekli düzenlemeleri titizlikle eksiksiz yerine getirmesine” bağlıyorlar. Elbette bir de Boeing’in, B737 MAX tipi jetinin en güvenilir yolcu uçakları arasındaki yerine yeniden sağlam biçimde yerleşmesi konusunda “Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA)” ve “ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA)” gibi iki prestijli kurumdan gerekli resmi onayları almayı başarması realitesi var ortada. Ülkemiz havayolu camiasıyla meraklılarının anımsayacakları üzere, saygın kuruluş Türkiye Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM/DGCA) de, içinde bulunduğumuz Nisan ayı başında B737 MAX’lerin 15 maddelik "Uçuşa Elverişlilik Direktifi" adı altında belirlenen koşulların aynen uygulanması şartıyla tekrardan uçabileceğini duyurmuştu.

20 aylık zorunlu moratoryumun ardından, uçsuz bucaksız göklerle hasret gidermeye başlayan B737 MAX’ler, Mart 2021 sonuna gelindiğinde; THY hariç 17 Boeing müşterisi havayolu şirketiyle 14 000 civarında başarılı uçuş gerçekleştirip güven tazelemişti. O nedenle, en tarafsız sivil havacılık uzmanlarına göre bile, Boeing’in yeni bildirdiği elektrik arızasının kuşkucu ve zor ikna olan gezginlerle “aerofobi/aviofobi”li yolcuların zihinlerini bir nebze bulandırmaya yetebileceği kesin!

Dünyanın en genç filolarından birine sahip olan ve halen etkisini sürdüren zorlu COVID-19 pandemisi sürecini mümkün olabildiğince az mali zararla atlatma uğraşındaki THY yönetiminden, B737 MAX konusundaki son gelişmelerin şirket bünyesinde bulunan ilgili uçakların planlanan seferlerini etkileyip etkilemeyeceği hakkında sanırım her an bir açıklama gelebilir. THY, 2019 Mart’ın da artık yadsınamaz konuma yükselen söz konusu sivil havacılık krizinde, B737 MAX tipindeki 12 adet jetini kalıcı olarak yere indirip park etmiş ve önceden siparişini verdiği 12 adet “MAX” uçağını da Boeing firmasından teslim alamamıştı.

Verimli günler ve gelecek yazımda yine bu sütunda görüşmek üzere.