Rus “Atomflot (Rosatomflot)” şirketi tarafından işletilen nükleer buzkıran “Arktika”, ilk yolculuğunda Barents Denizi kıyısındaki Murmansk'a gitmek üzere Baltık Denizi kıyısındaki Saint Petersburg'dan geride bıraktığımız 22 Eylül Salı günü ayrıldı. Önümüzdeki 8 Ekim Perşembe günü Murmansk’da olması beklenen dev geminin Saint Petersburg yakınlarındaki Vasilyevski Adası’nda bulunan “Baltiysky Zavod” tersanesindeki yapımı teknik aksaklıklar nedeniyle planlanandan uzun sürdü. 173 metre uzunluğundaki, 34 metre genişliğindeki ve 51 metre yüksekliğindeki 28 476 grostonluk “Arktika”, toplam 470 000 beygir gücündeki ikiz nükleer reaktörleriyle şu anda dünyanın en büyük ve en güçlü operasyonel buzkıranı unvanına sahip. Ayrıca yeryüzünün nükleer enerjiyle çalışan en güçlü sivil denizcilik taşıtı olarak da kabul edilmekte. 50 kişiyi aşkın mürettebatıyla iki haftalık yolculuğu süresince “Arktika”, Franz Josef Toprakları’nın kuzeyinden geçerek doğrudan buzun içine girecek ve işletmecisi kuruluşa onu hem açık denizde hem de buzda test etme şansını verecek.

“Arktika” ve gelecekte inşa edilecek dört kardeş gemisi “Atomflot” tarafından Rusya'nın buzlu Kuzey Denizi Rotası boyunca konuşlandırılmak üzere sipariş edildi. Rusya, söz konusu rotayı âdeta bir tür mini Süveyş Kanalı imişçesine lanse ederek bilinirleştirmek istiyor ama tarafsız uzmanların görüşü ilgili rotanın yılın büyük bir bölümünde ancak maliyeti hayli yüksek bir buzkıranın eskortluğunda kullanılabileceği şeklinde. Bu kritik sorunun farkında olan Rusya, problemi çözmek için nükleer enerjiyle çalışan 13 büyük buzkıranlık iddialı ve etkin bir filo kurmayı hedefliyor. Rusya bu açıdan, ezeli rakibi Birleşik Amerika’nın belirgin biçimde ilerisinde. Hassas bölgede, Birleşik Amerika gibi yasal hakkı olan diğer kıyıdaş ülkeler (Kanada, Danimarka, Norveç) arasında da buzkıran filoları Ruslarınkiyle karşılaştırıldığında, önemli rakip statüsüne girebilecek(ler) şimdilik yok. Öte yandan, olası bir Kutup İpek Yolu projesi üzerinde epeydir kafa yoran Çin’in “Arktika”dan daha büyük bir nükleer buzkıranın yapım sürecinde olduğu da dikkatli gözlemcilerden duyulan haberler arasında.

Devlet başkanlığını Vladimir Putin’in yürüttüğü Rusya’nın önde gelen denizcilik eksperleri, tüm Kuzey Denizi Rotası boyunca Arktik sulardaki yük gemisi trafiğini artırmak amacıyla düzenli ve güvenli navigasyon sağlayabilen modern bir nükleer buzkıran filosu yaratılmasının ülke için stratejik bir misyon olduğuna içtenlikle inanmaktalar. Rusya’nın “Arktika” dahil, halihazırdaki 5 nükleer buzkıranına ek olarak, 30 kadar da dizelli buz kırıcı gemisi mevcut.

İnşasına Kasım 2013’de başlanılan, toplam yapım maliyeti 580 milyon dolara çıkan ve “Proje 22220” diye adlandırılan bir programın ilk buzkıranı “Arktika”nın aslında “Atomflot”a Aralık 2017'de teslim edilmesi planlanmıştı. Ancak programda bir dizi teknik gecikme yaşandı ve geminin gerçek anlamda tam kapsamlı ilk deniz denemeleri 2020 yılının haziran-temmuz ve ağustos-eylül aylarında Finlandiya Körfezi’nin fırtınalı sularında başarıyla gerçekleştirilebildi. Deniz denemelerini takiben 16 Eylül’de Saint Petersburg rıhtımlarından birine bağlanmak suretiyle 22 Eylül’de çıkacağı Murmansk seferiyle ilgili son hazırlıkları tamamlandı. Heybetli geminin işletmeci şirketine teslim tarihi ise 5 Kasım 2020 olarak belirlendi.

Normal sularda işletme hızı saatte 22 deniz mili, buz içerisinde ise buzun kalınlığına göre 1.5 - 2 deniz mili arasında değişebilen ve pupa kısmına yakın bir de helikoper pisti (ve tek helikopter barındırabilecek hangarı) bulunan, “-50°C” dış ortam ısısında bile rahatlıkla fonksiyon gösterecek şekilde inşası gerçekleştirilmiş “Arktika” için öngörülen hizmet ömrü yaklaşık 40 sene. Kalınlığı 2.8 metre olan buz kütlelerini zorlanmadan kıracak şekilde tasarlanmış gemi adını aynı ismi taşıyan, 1975 - 2008 yılları arasında görev yapmış ve Ağustos 1977’de Kuzey Kutbu’na ulaşan ilk yüzey gemisi olma unvanını elde etmiş yine nükleer güçle çalışan 18 172 grostonluk buzkıran kardeşinden almış. 33 senelik görev hayatı sonrasında emekliye ayrılan ilk “Arktika” buzkıranı halen Murmansk’taki “Atomflot” üssünde bir rıhtıma bağlanmış durumda beklemekte. Eğer şanslıysa kendisinin bir müze gemiye dönüştürülme olasılığı epeydir gündemde fakat bu konuda henüz kesin bir karara varılmış değil.

“Arktika” nükleer buzkıranının ait olduğu “Atomflot (Rosatomflot)”, dünyanın tek nükleer enerjili ve tam donanımlı buz kırıcı gemi filosunu elinde tutan bir Rus şirketi ve aynı zamanda hizmet üssüdür. “Rosatom” [Rosatom Devlet Nükleer Enerji Şirketi] adındaki, Moskova merkezli büyük bir Rus şirketler grubunun bir üyesi konumundaki “Atomflot”un genel merkezi ise Murmansk şehrinde bulunmaktadır. “Rosatom” 2007 yılında, “Atomflot” ise 2008 senesinde kurulmuştur. 1000’den fazla kişiyi istihdam eden ve filosunda “Arktika” haricinde 4 tane buzkıran [hizmete giriş yıllarına göre, “Taymyr”, “Vaygach”, “Yamal”,   “50 Let Pobedy” adlı gemiler] daha yer alan “Atomflot”un misyonu, Rusya (Rusya Federasyonu)’nın Kuzey Kutbu’ndaki her tür gemicilik faaliyetini destekleyip geliştirmek şeklinde özetlenebilir.

Verimli günler ve gelecek pazar yine bu sütunda görüşmek üzere.