Kimi toplu taşıma uzmanlarınca, “lastik tekerlekler üzerinde ilerleyen bir tramvaya benzeyen ve duraklara yanaşıp ayrılırken de âdeta bir yengecinkini andıran hareketler sergileyebilen mükemmel bir karayolu taşıtı” şeklinde betimlenen ünlü Alstom firmasının ürünü “Aptis” adlı yeni nesil bir şehir içi ulaştırma aracının bilinirliği ve topladığı haklı ilgi bugünlerde başta Fransa olmak üzere bütün Avrupa anakarasını sarmış halde. Özgün manevra yeteneğinden ötürü benim “yengeç” lakabıyla kendimce onurlandırdığıma inandığım bu zarif, sevimli, ekonomik ve çevre dostu elektrikli otobüsü bulvar ve caddelerinde ilk hizmete koyma şansına Fransa’nın nüfus bakımından 7’inci en kalabalık kenti konumundaki Strazburg (Strasbourg) sahip olacak. Şehrin toplu ulaşım hizmetlerinden sorumlu kuruluşu “Compagnie des Transports Strasbourgeois [Fransızca kısaltması “CTS”], geçtiğimiz 31 Ocak günü Alstom firmasına yaklaşık bir sene önce siparişini verdiği 12 adet “Aptis”in ilkini teslim alarak, kent içinde deneme sürüşlerine çıkardı.

CTS’nin 12 adet “Aptis”i Strazburg’un bir tür 2’inci “metrobüs” ya da “tercihli yol hızlı otobüs” servisi olacak “H hattı”nda görev yapacaklar. CTS, edinilen bilgilere göre, ilgili hattın açılışını 24 Şubat 2020 pazartesi günü, filosuna o tarihe kadar katılacak “Aptis”lerin eşliğinde cafcaflı bir törenle gerçekleştirmeyi planlıyor [Alstom, geriye kalan otobüsleri de gelecek haftalarda arka arkaya CTS’ye teslim edecek]. Kentte ilk “metrobüs” hizmeti,                   “G hattı” adı verilen bir tercihli yolda 30 Kasım 2013 tarihinde, halen problemsiz şekilde görev yapan 11 adet tek körüklü, doğal gazla çalışan “Mercedes-Benz Citaro G NGT” modeli otobüsle başlamıştı. Şehrin şu anda hizmetteki 6 modern tramvay hattına (ki bu hatlardan bir tanesi sınırı aşarak, Almanya’nın küçük Kehl şehrine kadar uzanıyor) destek amacıyla kurulan “metrobüs” hatlarının sayısında gelecek yıllarda bir artış bekleniyor. Ne de olsa banliyöler hariç yaklaşık 300 000 kişilik nüfuslu Strazburg sürekli büyüyüp gelişen modern bir Avrupa metropolü ve “Avrupa Konseyi”, “Avrupa Parlamentosu”, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi”ne de ev sahipliği yapmakta. Bu sebeple “Avrupa Birliği”nin Brüksel'den sonraki 2’inci önemli kenti kabul ediliyor [Brüksel her ne kadar “Avrupa Parlamentosu”nun merkezi olarak daha ön planda ise de, Fransızların gözünde Strazburg söz konusu prestijli kuruluşun eşdeğer merkezi]. Gezegenimizde Cenevre ve New York'un yanı sıra, başkent olmadan uluslararası kurumlara ev sahipliği yapan üç şehirden biridir Strazburg ve gerek demiryolu gerekse de karayolu trafiğinin yoğunluğu açısından değerlendirildiğinde, “Avrupa’nın Kavşağı” unvanını fazlasıyla hak etmektedir. Bugünlerde de, Paris’ten önce şık ve şimdilik dış gövdesine yeşil rengin egemen olduğu “Aptis” otobüslerini servise koymak gibi harika bir güzel şansı yakalamış durumda.

3.2 kilometre uzunluğundaki yeni “H hattı” Strazburg’un merkez tren garını “Avrupa Parlamentosu” bölgesine aktarmasız biçimde bağlayacak. 10 duraktan oluşan ve şehrin önemli iş ve kültür odaklı bölgelerinden de geçecek “metrobüs” hattında pırıl pırıl elektrikli “Aptis” otobüsleriyle yolculuk süresi 15 dakika olacak şekilde planlanmış. Otobüslerin sefer aralığı pazar ve resmi tatil günleri hariç 8 dakika [Pazar ve resmi tatil günlerinde ise 20 dakika]. 12 metre uzunluğunda, 3 adet geniş çift kapılı “Aptis”ler 95 yolcu [tekerlekli sandalyeleriyle 4 engelli yolcu dahil] taşıma kapasitesiyle donatılmışlar. Bir tramvayınkini andıran düşük tabanlı özelliklerinin yanı sıra konvansiyonel belediye otobüslerinkinden yaklaşık %20-25 oranında daha fazla pencere alanına sahipler. Uzunluğu 12 metre, genişliği 2.5 metre, yüksekliği 3 metre ve iç yüzey alanı 20 metrekare olan 241 beygir gücündeki klimalı, sessiz, sarsıntısız ve çevik “Aptis” saatte ortalama 20, maksimum 70 kilometre hız yapabiliyor. Sıfır karbondioksit emisyonu hedefine ulaşmış araç, günlük servis hizmeti sonrasında geceleri depo veya bakım atölyesinde 5 saat kadar sürecek bir tür yavaş tam şarj işlemini takiben ertesi gün 200-250 kilometre (yaklaşık 6 saat) boyunca özgürce fonksiyonunu yerine getirebiliyor. Bu yeniden şarj işlemi gerektiğinde, her hattın ara veya son duraklarında gündüzleri 5 dakikalık hızlı şarj uygulaması şeklinde de yapılabiliyor. “Aptis”in her tip şarj işlemleri ya ters çevrilmiş bir pantograf ya da Alstom’un yer/zemin bazlı orijinal statik şarj sistemi (SRS) üzerinden sağlanıyor. Toplam maliyeti bugünün toplu ulaşımda kullanılan en gelişmiş dizel otobüslerininkine eşit “Aptis”in işletme harcamalarıysa onlarınkinden daha az. Üstelik bir dizel otobüsün hizmet ömründen daha uzun süre (20 yıl) aktif çalışma hayatına devam edebilecek şekilde tasarlanmış. “Aptis”, Strazburg’un giderek sayısını artırmayı planladığı elektrikli otobüslerin ilk örneği. Kendisi ayrıca Alstom firmasının da ilk elektrikli otobüsü olarak toplu taşımacılık tarihine geçti bile. 2017 ilkbaharından itibaren başta Paris olmak üzere çeşitli Fransa ve Avrupa kentlerinin trafiğinde “rüştünü ispatlayan” bu özel otobüsün doğallıkla taliplisi de çok. İçinde bulunduğumuz 2020 yılı bitmeden Strazburg’un ardından Fransa’nın Grenoble, Toulon, La Rochelle ve Paris kentleri de hemşehrilerini “Aptis” ile tanıştıracaklar.

“Metrobüs” sistemi Fransa’da kısaca “BHNS” (Bus à Haut Niveau de Service) olarak biliniyor. Metrosuz Strazburg’un yeni “metrobüs” hattında çalışacak yeni elektrikli “Aptis” otobüsleri de tıpkı kentin diğer, yani ilk hizmete açılan “metrobüs” hatındaki körüklü, doğal gaz ile çalışan kardeşleri gibi, pazar ve resmi tatil günleri dışında 04:30 ile 00:30 saatleri arasında serviste olacaklar. “Aptis”ler pazar ve resmi tatil günlerindeyse saat 05:30’dan 00:30’a dek faaliyet gösterecekler. 1877’de kurulan köklü ve deneyimli Fransız toplu taşıma kuruluşu CTS, şimdilik 12 adet olarak planladığı ve Alstom’un Strazburg’a karayoluyla 20-25 dakika uzaklıktaki Hangenbieten kasabasında bulunan tesislerinde tamamı üretilecek “Aptis” filosu için toplam 150 sürücünün eğitim sürecine de süratle girişti.                    

Geride bıraktığımız 17 Şubat günü Kanada kökenli “Bombardier Inc.” şirketinin demiryolu araçları geliştirme ve üretiminden sorumlu “Bombardier Transportation/Bombardier Transport” yan kuruluşunu 6.7 milyar Amerikan Doları ödeyerek satın alan Alstom’un artık tazelediği genel özgüvenle ben şahsen ileriki zamanlarda daha yüksek beygir gücünde, tek veya iki körüklü “Aptis” modellerinin imali üzerinde yoğunlaşabileceği kanısındayım. Kimbilir, belki bir gün Almanya ile yakın komşu şirin Strazburg şehrinin hem şimdiki hem de gelecekteki olası yeni “metrobüs” hatlarının tamamında daha uzun boyda ve daha fazla sayıda yolcu taşıyan şirin “Aptis”ler gidip gelebilir.

Verimli günler ve gelecek pazar yine bu sütunda görüşmek üzere.